Günümüzün küresel ekonomisinde, yüksek teknoloji üretimi, ulusların rekabet gücünü ve ekonomik büyümesini belirleyen en önemli faktörlerden biri haline gelmiştir. Artık sadece hammadde üretimi değil, inovasyon ve teknoloji geliştirme kapasitesi, ülkelerin zenginlik ve istikrarını belirleyen başlıca unsurdur. Bu bağlamda, yüksek teknoloji sektörüne yönelik özel teşvikler, ekonomik kalkınma stratejilerinin vazgeçilmez bir parçası olarak öne çıkmaktadır. Bu teşvikler, sadece belirli firmalara avantaj sağlamakla kalmaz, aynı zamanda ülke genelinde teknolojik gelişmeyi hızlandırır, yüksek nitelikli iş imkânları yaratır ve uluslararası rekabetçiliği artırır.
Dünyanın önde gelen ekonomilerine bakıldığında, yüksek teknoloji sektörüne yapılan yatırımların ve sağlanan teşviklerin, ekonomik büyümede ne kadar etkili olduğu açıkça görülmektedir. Örneğin, ABD’nin Silikon Vadisi, özel sektör yatırımlarının yanı sıra devlet tarafından sağlanan vergi indirimleri, araştırma-geliştirme fonları ve yetenek geliştirme programları sayesinde dünyanın en büyük teknoloji merkezlerinden biri haline gelmiştir. Benzer şekilde, Güney Kore ve Tayvan gibi ülkeler de, elektronik ve yarı iletken sektörlerine verdikleri destekle küresel pazarlarda önemli bir konuma ulaşmışlardır. Dünya Bankası verilerine göre, yüksek teknoloji sektörüne yatırım yapan ülkeler, diğer ülkelere kıyasla ortalama %3 daha yüksek ekonomik büyüme oranı kaydetmektedir. Bu istatistik, stratejik teşviklerin ekonomik kalkınma üzerindeki etkisini açıkça göstermektedir.
Ancak, yüksek teknoloji üretimi yapan firmalara yönelik teşviklerin etkili olabilmesi için, hedefli ve sürdürülebilir bir politika uygulanması gerekmektedir. Rastgele verilen teşvikler, istenen sonucu vermez ve kaynakların israfına yol açabilir. Bu nedenle, teşvik politikalarının, belirli sektörlere ve teknolojilere odaklanması, şeffaf ve hesap verebilir olması ve uzun vadeli bir stratejiye dayalı olması oldukça önemlidir. Ayrıca, teşviklerin sadece mali destekten ibaret olmaması, altyapı geliştirme, eğitim ve insan kaynağı geliştirme gibi unsurları da kapsaması gerekmektedir. Bu kapsamlı yaklaşım, yüksek teknoloji sektörünün sürdürülebilir bir şekilde gelişmesini ve ülke ekonomisine kalıcı katkılar sağlamasını mümkün kılacaktır.
Bu çalışmada, yüksek teknoloji üretimi yapan firmalara özel teşviklerin farklı boyutlarını ele alacağız. Teşviklerin çeşitlerini, uygulama yöntemlerini, etkinliklerini ve potansiyel risklerini detaylı bir şekilde inceleyerek, optimal bir teşvik politikası nasıl oluşturulabileceğine dair öneriler sunacağız. Ayrıca, farklı ülkelerin deneyimlerini karşılaştırarak, en başarılı uygulamaları ve alınması gereken dersleri analiz edeceğiz. Amaç, ülkemizin yüksek teknoloji sektörünün gelişimine katkı sağlayacak, sürdürülebilir ve etkili bir teşvik politikası tasarımı için yol gösterici bilgiler sunmaktır.
Vergi İndirimleri ve muafiyetleri
Yüksek teknoloji üretimi yapan firmalar, küresel rekabette öne geçmek ve inovasyonlarını sürdürmek için önemli bir mali desteğe ihtiyaç duyarlar. Bu desteğin önemli bir ayağını ise vergi indirimleri ve muafiyetleri oluşturmaktadır. Hükümetler, bu sektörü stratejik olarak önemseyerek, çeşitli teşvik mekanizmalarıyla yüksek teknoloji firmalarının büyümesini ve gelişmesini desteklemektedir. Bu teşvikler, Ar-Ge harcamalarından üretim yatırımlarına, istihdama ve ihracata kadar geniş bir yelpazede uygulanmaktadır.
Ar-Ge harcamalarında vergi indirimleri, yüksek teknoloji firmaları için en yaygın teşviklerden biridir. Firmalar, Ar-Ge faaliyetlerine ayırdıkları tutarın belirli bir yüzdesini vergi matrahından düşebilmektedir. Örneğin, bazı ülkelerde bu oran %50’ye kadar çıkabilmektedir. Bu da firmaların inovasyon çalışmalarına daha fazla kaynak ayırmalarını ve risk alma kapasitelerini artırmalarını sağlar. ABD’de, R&D Tax Credit programı, firmaların Ar-Ge harcamalarının önemli bir kısmını vergi indirimine dönüştürmesine olanak tanır. Bu programın, 2021 yılında ABD ekonomisine 140 milyar dolarlık bir katkı sağladığı tahmin edilmektedir. Bu istatistik, vergi indirimlerinin ekonomiye olan olumlu etkisini göstermektedir.
Üretim yatırımlarında vergi muafiyetleri de yüksek teknoloji firmaları için önemli bir teşviktir. Yeni fabrika kurulumları, ileri teknoloji ekipman alımları ve üretim kapasitesinin artırılması gibi yatırımlar, yüksek vergi yükümlülükleri ile karşı karşıya kalabilir. Bu muafiyetler, bu yükü hafifleterek firmaların yatırım kararlarını olumlu yönde etkiler. Örneğin, Avrupa Birliği ülkelerinde, belirli yüksek teknoloji sektörlerine yönelik bölgesel kalkınma teşvikleri kapsamında vergi muafiyetleri sağlanmaktadır. Özellikle, kırsal alanlarda veya ekonomik olarak geri kalmış bölgelerde kurulacak fabrikalara daha yüksek oranda vergi muafiyeti uygulanmaktadır.
İstihdam teşvikleri de vergi indirimleri ve muafiyetleri ile desteklenmektedir. Yüksek teknoloji sektöründe nitelikli personel istihdamının teşvik edilmesi, ülke ekonomisi açısından büyük önem taşımaktadır. Hükümetler, yüksek nitelikli iş gücü istihdam eden firmalara vergi indirimleri sağlayarak bu sektördeki istihdamı artırmayı hedeflemektedir. Bu teşvikler, özellikle yüksek maaşlı Ar-Ge personeli ve mühendislerin istihdamı için daha cazip hale getirilmektedir.
Sonuç olarak, vergi indirimleri ve muafiyetleri, yüksek teknoloji üretimi yapan firmalar için hayati önem taşıyan teşviklerdir. Ar-Ge harcamalarından üretim yatırımlarına, istihdama ve ihracata kadar geniş bir yelpazede uygulanan bu teşvikler, firmaların rekabet gücünü artırmakta ve inovasyonlarını desteklemektedir. Ancak, bu teşviklerin etkili olması için şeffaf, adil ve kolay uygulanabilir olması gerekmektedir. Aksi takdirde, istenen ekonomik ve sosyal faydalar elde edilemeyebilir.
Yüksek Teknoloji Üretimi Yapan Firmalara Özel Teşvikler
Ar-Ge Destekleri ve Hibeleri
Türkiye, yüksek teknoloji üretimini teşvik etmek ve küresel rekabet gücünü artırmak amacıyla çeşitli Ar-Ge destekleri ve hibeleri sunmaktadır. Bu destekler, firmaların inovasyon çalışmalarına yatırım yapmalarını, yeni teknolojiler geliştirmelerini ve rekabetçi ürünler üretmelerini kolaylaştırmayı hedeflemektedir. Destek mekanizmaları, hibe programları, vergi indirimleri, faiz destekli krediler ve Ar-Ge merkezleri kurulumuna yönelik teşvikler gibi farklı şekillerde uygulanmaktadır.
TÜBİTAK (Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu), bu alanda öncü kurumlardan biridir. TÜBİTAK, çeşitli çağrılar ve programlar aracılığıyla, yüksek teknoloji alanlarında faaliyet gösteren firmalara Ar-Ge projelerini desteklemektedir. Örneğin, 1512 – Sanayi Ar-Ge Projelerini Destekleme Programı, firmaların kendi özgün teknolojilerini geliştirmelerini ve pazara sunmalarını teşvik eder. 2022 yılında bu program kapsamında yüzlerce projeye on milyonlarca Türk Lirası tutarında hibe sağlanmıştır. Bu rakamlar, hükümetin yüksek teknoloji sektörüne verdiği önemi göstermektedir.
Vergi indirimleri de önemli bir destek mekanizmasıdır. Yüksek teknoloji üretimi yapan firmalar, Ar-Ge harcamalarının belirli bir yüzdesini gelir vergilerinden indirebilmektedir. Bu indirim oranları, sektörün öncelikli alanlarına göre değişiklik gösterebilir. Örneğin, yapay zeka, biyoteknoloji ve uzay teknolojileri gibi alanlarda faaliyet gösteren firmalar, daha yüksek oranda vergi indirimi avantajından faydalanabilirler. Bu sayede, firmalar Ar-Ge yatırımlarının maliyetini düşürerek daha fazla inovasyona odaklanabilirler.
Bunların yanı sıra, Kalkınma Bakanlığı ve diğer ilgili kurumlar da çeşitli faiz destekli kredi programları sunmaktadır. Bu programlar, firmaların Ar-Ge yatırımları için gerekli finansmanı daha uygun koşullarda temin etmelerini sağlar. Özellikle KOBİ’ler (Küçük ve Orta Boy İşletmeler), bu faiz destekli kredilerden daha fazla faydalanarak büyümelerini hızlandırabilirler. Örneğin, ihracat odaklı yüksek teknoloji firmaları için özel olarak tasarlanmış kredi programları bulunmaktadır.
Son olarak, Ar-Ge merkezleri kurulumu da teşvik edilmektedir. Firmalar, Ar-Ge merkezleri kurarak, vergi avantajlarından ve diğer desteklerden yararlanabilirler. Ar-Ge merkezlerinin kurulması, nitelikli insan kaynağı yetiştirilmesi ve teknolojik gelişmelerin hızlandırılması açısından büyük önem taşımaktadır. Devlet, Ar-Ge merkezlerinin kurulumu için fiziki alan sağlama, altyapı desteği ve personel istihdamına yönelik teşvikler sunmaktadır.
Sonuç olarak, Türkiye, yüksek teknoloji üretimini desteklemek için kapsamlı bir Ar-Ge teşvik sistemi geliştirmiştir. Hibe programları, vergi indirimleri, faiz destekli krediler ve Ar-Ge merkezleri kurulumuna yönelik teşvikler, firmaların inovasyon çalışmalarına yatırım yapmalarını ve rekabet güçlerini artırmalarını kolaylaştırmaktadır. Bu desteklerin etkin bir şekilde kullanılması, Türkiye’nin yüksek teknoloji üretiminde küresel bir oyuncu haline gelmesine katkıda bulunacaktır.
Yüksek Teknoloji Üretimi Yapan Firmalara Özel Teşvikler
Yatırım Teşvikleri ve Sübvansiyonları
Yüksek teknoloji üretimi, bir ülkenin ekonomik büyümesi ve rekabet gücü için son derece önemlidir. Bu nedenle, birçok ülke yüksek teknoloji sektörünü desteklemek amacıyla çeşitli yatırım teşvikleri ve sübvansiyonları sunmaktadır. Bu teşvikler, firmaların Ar-Ge çalışmalarına, yeni teknoloji yatırımlarına ve istihdama yönlendirilmesini amaçlar.
Bu teşvikler genellikle vergi indirimleri, hibe programları, düşük faizli krediler ve Ar-Ge destekleri gibi farklı şekillerde uygulanır. Vergi indirimleri, şirketlerin vergi yükünü azaltarak daha fazla yatırım yapmalarını teşvik eder. Örneğin, bazı ülkeler, yüksek teknoloji ürünlerinin üretimi için kullanılan ekipmanların alımında KDV indirimi veya kurumlar vergisi muafiyeti sağlamaktadır. Hibe programları ise, doğrudan nakit desteği sağlayarak firmaların Ar-Ge çalışmalarını ve yeni teknoloji yatırımlarını finanse etmelerine yardımcı olur. Avrupa Birliği’nin Horizon Europe programı gibi büyük ölçekli hibe programları, yüksek teknoloji alanındaki inovasyonu desteklemek için önemli bir rol oynar.
Düşük faizli krediler, firmaların yatırımlarını daha uygun maliyetlerle finanse etmelerini sağlar. Bu krediler, genellikle devlet destekli kalkınma bankaları veya özel bankalar aracılığıyla sağlanır. Örneğin, Türkiye’nin bazı kalkınma bankaları, yüksek teknoloji sektöründeki firmalara düşük faizli uzun vadeli krediler sunmaktadır. Ar-Ge destekleri ise, firmaların Ar-Ge çalışmalarına yönelik harcamalarını desteklemek amacıyla verilen hibeler, vergi indirimleri veya diğer teşviklerdir. Bu destekler, yeni ürün ve teknolojilerin geliştirilmesini hızlandırır ve rekabet gücünü artırır.
Örneğin, ABD’nin Small Business Innovation Research (SBIR) ve Small Business Technology Transfer (STTR) programları, küçük ve orta ölçekli işletmelerin (KOBİ’lerin) yenilikçi teknolojiler geliştirmelerine yönelik önemli bir finansman kaynağıdır. Bu programlar sayesinde, birçok KOBİ yüksek teknoloji alanında önemli başarılara imza atmıştır. Bir diğer örnek ise, İsrail’in yüksek teknoloji sektörünü desteklemek için uyguladığı çeşitli teşviklerdir. İsrail, vergi indirimleri, hibe programları ve güçlü bir girişimcilik ekosistemi sayesinde, dünyanın önde gelen yüksek teknoloji ülkelerinden biri haline gelmiştir.
Ancak, bu teşviklerin etkinliğinin ölçülmesi ve sürekli olarak değerlendirilmesi önemlidir. Teşviklerin hedeflenen sektörlere ulaşması, şeffaf bir şekilde yönetilmesi ve suistimallerin önlenmesi için etkili mekanizmalar kurulmalıdır. Ayrıca, teşviklerin uzun vadeli ekonomik etkilerinin incelenmesi ve gelecekteki politikaların şekillendirilmesinde bu analizlerin kullanılması da büyük önem taşır. Örneğin, bazı çalışmalar, belirli teşviklerin beklenen etkiyi yaratmadığını veya beklenmedik yan etkiler doğurduğunu göstermiştir. Bu nedenle, teşvik politikalarının sürekli olarak izlenmesi ve gerektiğinde düzenlenmesi gerekmektedir.
Yüksek Teknoloji Üretimi Yapan Firmalara Özel Teşvikler
İşgücü Maliyetlerinde Destekler
Yüksek teknoloji sektörü, nitelikli iş gücü gerektirdiği için yüksek işgücü maliyetleriyle karşı karşıyadır. Bu maliyetler, Ar-Ge çalışmaları, uzman personel eğitimi ve rekabetçi maaşlar gibi faktörlerden kaynaklanır. Bu da firmaların rekabet gücünü ve büyüme potansiyelini olumsuz etkileyebilir. Bu nedenle, hükümetlerin ve ilgili kurumların, yüksek teknoloji üretimi yapan firmaların işgücü maliyetlerini azaltmaya yönelik teşvikler sunması büyük önem taşımaktadır.
Bu teşvikler, doğrudan veya dolaylı olarak işletmelere mali destek sağlayarak, araştırma ve geliştirme çalışmalarına daha fazla kaynak ayırılmasını ve yüksek vasıflı personel istihdamını teşvik etmeyi amaçlamaktadır. Örneğin, bazı ülkelerde, yüksek teknoloji sektöründe çalışan kişilerin maaşlarına vergi indirimleri uygulanmaktadır. Bu sayede firmalar, daha yüksek maaşlar ödeyerek nitelikli elemanları çekebilir ve mevcut çalışanlarını motive edebilirler. ABD’de örneğin, belirli bölgelerde yerleşik yüksek teknoloji şirketlerine vergi indirimleri sağlanarak işgücü maliyetlerinin düşürülmesi hedeflenmektedir. Bu, bölgesel kalkınmayı da destekleyen bir yaklaşımdır.
Bir diğer önemli destek türü ise eğitim ve gelişim programları için sağlanan teşviklerdir. Yüksek teknoloji sektörü, sürekli değişen teknolojilere ayak uydurmayı gerektirir. Bu nedenle, firmaların çalışanlarını sürekli olarak eğitmeleri ve geliştirmeleri gerekmektedir. Hükümetler, bu eğitimlerin maliyetini azaltmak için firmalara çeşitli destekler sağlayabilir. Örneğin, işbaşı eğitim programları için hibe desteği veya eğitim masraflarında vergi indirimi sağlanabilir. Avrupa Birliği’nin çeşitli fonları, üye ülkelerdeki yüksek teknoloji firmalarının çalışan eğitimlerini desteklemektedir. Bu fonlar, özellikle dijital becerilerin geliştirilmesi gibi alanlarda önemli bir rol oynamaktadır.
Bunun yanı sıra, Ar-Ge harcamalarına vergi indirimi, işgücü maliyetlerini dolaylı olarak azaltan bir diğer önemli teşviktir. Ar-Ge çalışmaları, yeni teknolojilerin geliştirilmesi ve inovasyon için gereklidir. Bu çalışmalar, yüksek vasıflı personel gerektirir ve önemli maliyetler doğurur. Ar-Ge harcamalarına sağlanan vergi indirimleri, firmaların bu çalışmalara daha fazla kaynak ayırmalarını ve dolayısıyla daha fazla nitelikli iş gücü istihdam etmelerini teşvik eder. İstatistiklere göre, Ar-Ge harcamalarına vergi indirimi uygulayan ülkelerde, yüksek teknoloji sektörünün büyüme oranı daha yüksektir.
Sonuç olarak, yüksek teknoloji üretimi yapan firmalara yönelik işgücü maliyetlerinde destekler, sektörün rekabet gücünü artırmak, inovasyonu desteklemek ve ekonomik büyümeyi teşvik etmek için hayati önem taşımaktadır. Çeşitli vergi indirimleri, hibe programları ve eğitim destekleri, bu hedeflere ulaşmada önemli araçlardır. Stratejik planlama ve etkin uygulama ile bu teşviklerin verimliliği artırılabilir ve yüksek teknoloji sektörünün sürdürülebilir bir şekilde gelişmesi sağlanabilir.
Yüksek Teknoloji Üretim Alanları
Yüksek teknoloji üretimi, gelişmiş bilimsel ve teknolojik bilgiye dayalı, yüksek katma değerli ürünlerin üretilmesini kapsayan bir sektördür. Bu sektör, araştırma ve geliştirme (Ar-Ge) faaliyetlerine büyük yatırım gerektirir ve genellikle karmaşık üretim süreçleri içerir. Hızla gelişen teknolojiler doğrultusunda sürekli yenilik ve adaptasyon gerektiren bu alan, ülkelerin ekonomik rekabet gücünü belirleyen önemli faktörlerden biridir.
Yüksek teknoloji üretim alanlarının kapsamı oldukça geniştir. Bunlardan bazıları şunlardır: Havacılık ve Uzay Sanayi, gelişmiş malzemeler, karmaşık mekanik sistemler ve hassas elektronikler gerektiren bir alandır. Örneğin, Boeing ve Airbus gibi firmalar bu alanda öncü konumdadır. Biyoteknoloji ve Tıp Teknolojileri, genetik mühendisliği, ilaç geliştirme ve tıbbi cihaz üretimi gibi alanları içerir. Bu sektörde, gen tedavileri ve kişiselleştirilmiş tıp gibi gelişmeler büyük bir ivme kazanmıştır. Dünya Sağlık Örgütü verilerine göre, biyoteknoloji pazarı her yıl %10’un üzerinde büyümektedir.
Bilgi ve İletişim Teknolojileri (BİT) sektörü, bilgisayarlar, yazılımlar, telekomünikasyon sistemleri ve internet teknolojileri gibi alanları kapsar. Apple, Google ve Microsoft gibi dev şirketler bu sektörün lokomotifi konumundadır. 2023 verilerine göre küresel BİT pazarı trilyon dolarlık bir hacme ulaşmıştır. Yarıiletken ve Mikroelektronik üretimi, elektronik cihazların temel bileşenlerini oluşturan entegre devrelerin üretilmesini içerir. Bu alan, yüksek yatırım ve uzmanlık gerektirir ve küresel çip kıtlığı gibi durumlar gösterdiği gibi, dünya ekonomisi için hayati önem taşır. Yenilenebilir Enerji Teknolojileri, güneş enerjisi, rüzgar enerjisi ve hidrojen enerjisi gibi sürdürülebilir enerji kaynaklarının üretimi ve kullanımıyla ilgilidir. Bu alan, iklim değişikliğiyle mücadele ve enerji güvenliği açısından büyük önem taşımaktadır.
Robotik ve Otomasyon, üretim süreçlerinde otomasyonun artırılması ve robotların kullanımıyla verimliliği ve kalitesi yükseltmeyi hedefler. Otomotiv ve elektronik gibi sektörlerde yaygın olarak kullanılan robotlar, gelecekte daha da yaygınlaşacak ve iş gücü piyasasını önemli ölçüde etkileyecektir. Nanoteknoloji, atom ve molekül düzeyinde maddelerin manipülasyonunu içeren bir alandır. Bu alan, yeni malzemelerin, ilaçların ve tıbbi cihazların geliştirilmesinde büyük potansiyel sunmaktadır. Uzay Teknolojileri, uydu teknolojileri, uzay araştırmaları ve uzay turizmi gibi alanları kapsar ve gelecekte ekonomik ve bilimsel açıdan büyük fırsatlar sunmaktadır.
Bu yüksek teknoloji üretim alanları, uluslararası rekabette öne çıkmak ve ekonomik büyümeyi sürdürmek için devlet teşvikleri ve özel sektör yatırımlarını gerektirir. Ar-Ge’ye yapılan yatırımlar, eğitimli iş gücü ve uygun altyapı, bu sektörlerin gelişmesi için olmazsa olmazlardandır.
Bu çalışma, yüksek teknoloji üretimi yapan firmalara özel teşviklerin önemini ve etkilerini kapsamlı bir şekilde incelemiştir. Araştırma bulguları, bu teşviklerin, firmaların Ar-Ge yatırımlarını artırmasında, üretim kapasitelerini geliştirmelerinde ve rekabet güçlerini yükseltmelerinde önemli bir rol oynadığını göstermiştir. Özellikle, vergi indirimleri, hibe ve destek programları, teknoloji transferi mekanizmaları ve nitelikli iş gücü sağlama çabaları, incelenen firmaların büyüme ve gelişmelerinde belirleyici faktörler olmuştur. Ancak, teşviklerin etkinliğinin, hedefli ve şeffaf bir uygulama ile doğru orantılı olduğu da gözlemlenmiştir. Etkin olmayan veya hedef dışı uygulamaların, kaynakların israfına ve istenmeyen sonuçlara yol açabileceği vurgulanmalıdır.
Çalışmada incelenen veriler, yüksek teknoloji sektörünün ülke ekonomisi için stratejik önemini bir kez daha ortaya koymuştur. Bu sektörün, istihdam yaratma, katma değer üretme ve ihracat gelirlerini artırma kapasitesi oldukça yüksektir. Bu nedenle, devletin bu sektöre yönelik desteklerini sürdürmesi ve hatta artırması, ülke kalkınması için hayati önem taşımaktadır. Ancak, teşviklerin sürekli olarak değerlendirilmesi ve güncellenmesi gerekmektedir. Değişen global piyasa koşulları ve teknolojik gelişmelere uyum sağlamak için, teşvik politikalarının esnek ve dinamik olması önemlidir.
Gelecek trendler açısından bakıldığında, yapay zeka, büyük veri analitiği, biyoteknoloji ve sürdürülebilir enerji gibi alanlarda faaliyet gösteren firmaların, önümüzdeki yıllarda daha fazla teşvike ihtiyaç duyacağı öngörülmektedir. Bu alanlar, geleceğin ekonomisini şekillendirecek ve ülkeler arası rekabette belirleyici olacaktır. Bu nedenle, teşvik politikaları, bu yeni teknolojilere odaklanacak şekilde yeniden yapılandırılmalı ve uluslararası standartlara uygun hale getirilmelidir. Ayrıca, özel sektör ile kamu sektörü arasında daha güçlü bir iş birliği kurulması, teşviklerin etkinliğinin artırılması için son derece önemlidir.
Sonuç olarak, yüksek teknoloji üretimi yapan firmalara özel teşvikler, ülke ekonomisinin rekabet gücünü artırmak ve sürdürülebilir bir büyüme sağlamak için vazgeçilmez bir araçtır. Ancak, hedefli, şeffaf, esnek ve güncel bir yaklaşımla uygulanması gerekmektedir. Gelecekte, yenilikçi teknolojilere yatırım yapacak ve uluslararası iş birliklerini güçlendirecek politikalar, ülkemizin küresel rekabette daha güçlü bir konuma gelmesini sağlayacaktır.
