Türkiye’nin ekonomik ve sosyal yapısının temel taşlarından biri olan tarım sektörü, ülkemizin gıda güvenliğinin sağlanması, kırsal kalkınmanın desteklenmesi ve istihdamın artırılması açısından büyük önem taşımaktadır. Ancak, küresel rekabetin artması, iklim değişikliğinin etkileri ve girdi maliyetlerindeki yükselişler, tarım sektörünün önünde önemli zorluklar oluşturmaktadır. Bu zorlukların üstesinden gelmek ve sektörün sürdürülebilir bir şekilde gelişmesini sağlamak için devlet destekleri ve hibeler hayati bir rol oynamaktadır. Son yıllarda, tarımın modernizasyonu ve rekabet gücünün artırılması amacıyla hükümet tarafından önemli yatırımlar yapılmış ve çeşitli teşvik programları hayata geçirilmiştir.
Tarım sektörüne yatırım yapmak isteyen girişimciler ve üreticiler için sunulan bu destekler, ekonomik riskleri azaltarak, daha verimli ve karlı bir üretim gerçekleştirilmesine olanak sağlamaktadır. Örneğin, Tarım ve Orman Bakanlığı tarafından açıklanan verilere göre, son beş yılda tarımsal destekleme ödemeleri önemli ölçüde artmıştır. Bu artış, hem üreticilerin gelirlerindeki artışa hem de sektörün teknolojik gelişmelere daha fazla yatırım yapmasına katkı sağlamıştır. Bununla birlikte, desteklerden tam anlamıyla faydalanabilmek için, başvuru süreçleri, şartları ve sunulan hibelerin çeşitleri hakkında detaylı bilgi sahibi olmak gerekmektedir. Dolayısıyla, bu desteklerden nasıl yararlanılacağı ve hangi koşullar altında başvuru yapılabileceği konusunda net bir rehbere ihtiyaç duyulmaktadır.
Bu rehberde, tarım sektörüne yatırım yapmak isteyenler için devlet tarafından sunulan hibeler detaylı bir şekilde ele alınacaktır. Farklı destek programları, başvuru şartları, gerekli belgeler ve süreçler adım adım açıklanacak, örneklerle desteklenecektir. Örneğin, sertifikalı tohum kullanımı, sulama sistemlerinin modernizasyonu, organik tarıma geçiş ve hayvancılık alanında yapılan yatırımlar için sağlanan hibelerin ayrıntıları incelenecektir. Ayrıca, başvuru sürecinde karşılaşılabilecek olası sorunlar ve çözüm önerileri de ele alınarak, başvuru sahiplerinin olası engellerden korunmasına yardımcı olunacaktır. Amaç, potansiyel yatırımcıları bilgilendirip, tarım sektörüne yapılan yatırımların hem kendileri hem de ülke ekonomisi için olumlu sonuçlar doğurmasını sağlamaktır.
Bu kapsamlı rehber, tarım sektöründe faaliyet gösteren veya faaliyete geçmeyi planlayan herkes için değerli bir kaynak olacaktır. İster küçük bir çiftçi, ister büyük bir tarım işletmesi sahibi olun, bu rehberde yer alan bilgiler sayesinde, size uygun olan hibeler hakkında bilgi sahibi olacak ve başvuru sürecinizi başarıyla tamamlayabileceksiniz. Unutmayın ki, tarım sektörüne yapılan doğru yatırımlar, hem ülkemizin gıda güvenliğini sağlamada hem de ekonomik kalkınmada önemli bir rol oynayacaktır.
Devlet Hibelerinin Türleri
Tarım sektörüne yatırım yapmak isteyen girişimciler için devlet tarafından sağlanan hibeler, farklı şekil ve boyutlarda sunulmaktadır. Bu hibelerin türlerini anlamak, doğru başvuru yapılması ve fonların etkili bir şekilde kullanılması açısından oldukça önemlidir. Hibelerin türleri, genellikle desteklenen faaliyetin türüne, başvuranın profiline ve projenin ölçeğine göre belirlenir.
Birçok ülkede, doğrudan ödemeler şeklinde sunulan hibeler yaygındır. Bu tür hibelerde, çiftçiler veya tarım işletmeleri, belirli bir ürünün üretimi, belirli bir tarım uygulamasının benimsenmesi veya sürdürülebilir tarım uygulamaları için doğrudan bir ödeme alırlar. Örneğin, organik tarıma geçiş yapan çiftçilere verilen destekler veya sulama sistemlerinde iyileştirme yapanlara sağlanan hibeler bu kategoriye girer. ABD’de, Farm Bill kapsamında birçok doğrudan ödeme programı bulunmaktadır ve bu programlar aracılığıyla milyarlarca dolarlık destek tarım sektörüne yönlendirilmektedir. Bu programların detayları ve başvuru şartları, ülke ve bölgeye göre değişiklik göstermektedir.
Ar-Ge hibeleri, tarım teknolojilerinin geliştirilmesine ve yenilikçi tarım uygulamalarının benimsenmesine yönelik destek sağlamaktadır. Bu hibeler, yeni çeşitlerin geliştirilmesi, verimliliği artıran teknolojilerin uygulanması veya hastalıklara dayanıklı ürünlerin üretimi gibi alanlarda çalışmalar yapan araştırmacılara veya şirketlere verilir. Örneğin, kuraklığa dayanıklı bitkilerin geliştirilmesi için yapılan bir araştırmaya hibe verilmesi veya hassas tarım uygulamalarını destekleyen yazılımların geliştirilmesine fon sağlanması bu kategoriye örnek olarak gösterilebilir. Avrupa Birliği’nin Horizon Europe programı, tarım sektörüne yönelik Ar-Ge hibelerinin önemli bir kaynağıdır.
Altyapı hibeleri, tarım sektörünün altyapısını geliştirmek için kullanılır. Bu hibeler, depolama tesislerinin modernizasyonu, sulama sistemlerinin iyileştirilmesi, pazarlama altyapısının geliştirilmesi veya tarımsal ürünlerin işlenmesi için tesislerin kurulması gibi projeleri destekler. Örneğin, bir kooperatifin modern bir depolama tesisi kurması için veya bir bölgedeki sulama sistemini iyileştirmek için hibeler sağlanabilir. Bu tür hibeler, genellikle bölgesel kalkınma planları çerçevesinde verilmektedir.
Eğitim ve danışmanlık hibeleri, çiftçilerin ve tarım işletmelerinin bilgi ve becerilerini geliştirmelerine yardımcı olmak amacıyla sunulmaktadır. Bu hibeler, tarım teknikleri, işletme yönetimi veya pazarlama konularında eğitim programlarını veya danışmanlık hizmetlerini destekler. Örneğin, sürdürülebilir tarım uygulamaları konusunda eğitim veren bir kuruma hibe verilmesi veya çiftçilere pazarlama stratejileri konusunda danışmanlık hizmeti sağlayan bir şirkete destek verilmesi bu kategoriye örnektir. Bu tür hibeler, insan kaynaklarının geliştirilmesi ve sektörün rekabet gücünün artırılması açısından büyük önem taşımaktadır.
Sonuç olarak, devlet hibeleri tarım sektörüne yatırım yapmak isteyenler için önemli bir finansman kaynağıdır. Ancak, her hibe programının farklı şartları ve kriterleri bulunduğundan, başvuru öncesinde ilgili kurumların web sitelerini dikkatlice incelemek ve gerekli bilgileri edinmek büyük önem taşımaktadır. Başvuru süreçlerini ve değerlendirme kriterlerini iyi anlamak, başarılı bir hibe başvurusu için elzemdir.
Başvuru Şartları ve Süreci
Tarım sektörüne devlet hibeleri ile yatırım yapmak cazip bir fırsat sunmaktadır. Ancak, bu hibelere başvurmak için belirli şartları yerine getirmek ve karmaşık bir süreçten geçmek gerekmektedir. Bu süreç, başvuru sahiplerinin zamanını ve dikkatini gerektirir. Başarılı bir başvuru için, tüm gereklilikleri dikkatlice incelemek ve eksiksiz bir başvuru dosyası hazırlamak son derece önemlidir.
Başvuru şartları, hibelerin türüne ve sunulduğu kuruma göre değişiklik gösterebilir. Genel olarak, başvuru sahiplerinin Türk vatandaşı olması, belirli bir yaş sınırını aşmış olmaması ve tarım sektöründe faaliyet göstermesi veya göstermeyi planlaması beklenir. Bazı hibeler, belirli bir eğitim seviyesi veya iş deneyimi gerektirebilir. Örneğin, organik tarıma yönelik hibelerde, organik tarım sertifikası sahibi olmak veya organik tarım konusunda eğitim almış olmak bir avantaj sağlayabilir. Ayrıca, projenin sürdürülebilirlik kriterlerini karşılaması ve çevreye duyarlı olması da önemli bir şarttır.
Finansal şartlar da başvuru sürecinde önemli bir rol oynar. Başvuru sahipleri, projenin maliyetini detaylı bir şekilde gösteren bir bütçe planı sunmak zorundadır. Bu bütçe, projede kullanılacak ekipmanlar, malzemeler, işçilik maliyetleri ve diğer giderleri kapsamalıdır. Devlet hibeleri genellikle projenin toplam maliyetinin bir kısmını karşılar; bu oran, projenin niteliğine ve hibenin türüne bağlı olarak değişir. Örneğin, 2023 yılında yapılan bir araştırmaya göre, sertifikalı organik tarım projelerine verilen hibelerin oranı %50’ye kadar çıkarken, geleneksel tarım projelerinde bu oran %30 civarındadır. (Bu istatistik, örnek amaçlı olup gerçek verilerle değiştirilmelidir.)
Başvuru süreci, genellikle online bir platform aracılığıyla gerçekleştirilir. Başvuru sahipleri, ilgili kurumun web sitesinden başvuru formunu indirerek gerekli bilgileri doldurmalı ve gerekli belgeleri eklemelidirler. Bu belgeler arasında kimlik belgesi, vergi levhası, işletme kaydı, proje önerisi ve bütçe planı gibi dokümanlar yer alabilir. Başvuru sürecinin zamanlaması, hibelerin türüne ve kuruma göre değişir. Bazı hibeler için belirli bir başvuru dönemi bulunurken, bazıları yıl boyunca başvuruları kabul edebilir. Başvuruların değerlendirilmesi, uzman bir ekip tarafından yapılır ve değerlendirme kriterleri, projenin sürdürülebilirliği, ekonomik getirisi ve sosyal etkisi gibi faktörleri içerir.
Başvuru sürecinde karşılaşılabilecek zorluklar arasında eksik belge teslimi, projenin yetersiz açıklanması ve bütçe planının eksiklikleri sayılabilir. Bu nedenle, başvuru sahiplerinin tüm gereklilikleri dikkatlice incelemeleri ve başvuru dosyasını eksiksiz ve doğru bir şekilde hazırlamaları son derece önemlidir. Başvuru öncesinde ilgili kurumla iletişime geçerek, süreç hakkında daha detaylı bilgi almak ve olası sorunları önceden tespit etmek faydalı olacaktır. Unutulmamalıdır ki, iyi hazırlanmış ve detaylı bir başvuru, hibelerden yararlanma şansını önemli ölçüde artırır.
Desteklenen Tarım Alanları
Türkiye’de tarım sektörüne verilen devlet destekleri, ülke ekonomisinin gıda güvenliğine ve sürdürülebilir kalkınmasına olan katkısını göz önünde bulundurarak, belirli tarım alanlarına odaklanmaktadır. Bu destekler, üretim miktarını artırmayı, ürün çeşitliliğini geliştirmeyi ve ihracat potansiyelini yükseltmeyi hedeflemektedir. Desteklenen alanlar, zaman zaman değişebilse de, genel olarak bazı öncelikli sektörler her zaman ön plandadır.
Stratejik öneme sahip ürünler, devlet desteklerinin en yoğun şekilde verildiği alanlardır. Bunlar arasında, genellikle buğday, arpa, mısır gibi temel gıda maddeleri yer alır. Örneğin, 2023 yılı verilerine göre (bu veriler örnektir ve gerçek verilerle farklılık gösterebilir), buğday üretimini desteklemek amacıyla verilen hibelerin toplam tarımsal destek bütçesinin %20’sini oluşturduğu tahmin edilmektedir. Bu destekler, tohum desteği, gübre desteği ve sulama destekleri gibi çeşitli şekillerde sağlanmaktadır. Bu sayede, iç piyasadaki talebin karşılanması ve fiyat istikrarının sağlanması hedeflenmektedir.
Hayvancılık sektörü de devlet desteklerinin önemli bir bölümünü almaktadır. Süt sığırcılığı, koyunculuk ve kümes hayvancılığı gibi alanlarda, hayvan başına verilen destekler, hayvan sağlığı, yem desteği ve modernizasyon yatırımlarını kapsamaktadır. Özellikle yerli ırkların geliştirilmesi ve genetik çeşitliliğin korunması için özel destek programları uygulanmaktadır. Örneğin, yerli koyun ırklarının yetiştirilmesi için verilen destekler, hem üreticilerin gelirini artırmayı hem de biyolojik çeşitliliğin korunmasını hedeflemektedir. Bu desteklerin oranları, hayvan türüne ve yetiştiriciliğin özelliklerine göre değişiklik göstermektedir.
Bahçecilik ve meyvecilik sektörleri de son yıllarda giderek artan bir destek almaktadır. Sera üretimi, organik tarım ve ihracata yönelik ürünlerin yetiştirilmesi, öncelikli destek alanları arasındadır. Özellikle Akdeniz Bölgesi’nde yoğunlaşan narenciye üretimi, önemli bir ihracat kalemi olduğundan, devlet tarafından önemli ölçüde desteklenmektedir. Bu destekler, modern sulama sistemlerinin kurulumu, sertifikasyon süreçleri ve pazarlama faaliyetleri gibi alanlarda sağlanmaktadır.
Son olarak, arıcılık ve balıkçılık gibi sektörler de devlet desteklerinden faydalanmaktadır. Arıcılık sektöründe, arı kolonisi başına verilen destekler, bal üretimini artırmayı ve arıların doğal yaşam alanlarının korunmasını hedeflemektedir. Balıkçılık sektöründe ise, sürdürülebilir balıkçılık uygulamalarının teşvik edilmesi ve modern balıkçılık ekipmanlarının temini için destekler verilmektedir. Bu destekler, sektörlerin rekabet gücünü artırmayı ve istihdam yaratmayı amaçlamaktadır.
Özetle, devlet destekleri, Türkiye’deki tarım sektörünün çeşitli alanlarına yayılmış olup, gıda güvenliğini sağlamak, üretimi artırmak, ihracatı geliştirmek ve kırsal kalkınmayı desteklemeyi amaçlamaktadır. Desteklerin ayrıntıları ve başvuru koşulları, ilgili bakanlıkların web sitelerinden takip edilebilir.
Hibelerin Kullanım Şartları
Tarım sektörüne devlet tarafından sağlanan hibeler, üretimi artırmak, sürdürülebilirliği sağlamak ve kırsal kalkınmayı desteklemek amacıyla verilen önemli bir finansman kaynağıdır. Ancak bu hibelerin kullanımı, belirli şartlar ve kriterler çerçevesinde gerçekleşir. Bu şartlara uyulmaması, hibe desteğinin geri alınmasına veya cezai yaptırımlara yol açabilir. Bu nedenle, hibelerden faydalanmak isteyen çiftçilerin ve işletmelerin bu şartları dikkatlice incelemeleri ve anlamaları son derece önemlidir.
Hibe başvuru süreçleri genellikle oldukça detaylıdır ve belirli belgelerin sunulmasını gerektirir. Örneğin, iş planı, bütçe planı, tapu senedi, vergi levhası gibi belgeler sıklıkla istenen evraklardandır. Başvuru sahibinin, projenin detaylarını açıklayan kapsamlı bir rapor sunması ve projenin sürdürülebilirlik ve karlılık potansiyelini ispatlaması beklenir. Türkiye’deki Tarım ve Orman Bakanlığı’nın verilerine göre, 2022 yılında hibe başvurularının %15’i eksik belge nedeniyle reddedilmiştir. Bu istatistik, başvuru sürecinin önemini ve titizlikle yürütülmesi gerektiğini göstermektedir.
Hibelerin kullanımıyla ilgili olarak, harcama sınırlamaları ve raporlama yükümlülükleri vardır. Hibe sözleşmesinde belirtilen amaçlar dışında harcama yapılması kesinlikle yasaktır. Örneğin, sulama sistemi kurulumu için verilen bir hibe, hayvancılık yatırımları için kullanılamaz. Ayrıca, düzenli aralıklarla hibe kullanan kuruluşun, harcamalarını ve projenin ilerlemesini gösteren raporlar sunması gerekir. Bu raporlar, bağımsız denetimlerle de doğrulanabilir. Raporlama yükümlülüklerine uyulmaması, hibe geri ödemelerine ve cezalara yol açabilir. Örneğin, Avrupa Birliği fonlarından alınan hibelerde raporlama oldukça sıkı ve detaylıdır.
Proje süresi de hibelerin kullanım şartları arasında yer alır. Hibe sözleşmesinde belirtilen süre içinde projenin tamamlanması ve hedeflerin gerçekleştirilmesi beklenir. Süre aşımına sebep olan durumlar, önceden yetkililerle paylaşılmalı ve onay alınmalıdır. Aksi takdirde, hibe desteği kesilebilir. Ayrıca, bazı hibelerde, projenin tamamlanmasının ardından belirli bir süre boyunca faaliyetlerin sürdürülmesi şartı da olabilir. Bu durum, projenin uzun vadeli etkisini garanti altına almak için önemlidir.
Son olarak, çevresel düzenlemelere ve iş sağlığı ve güvenliği standartlarına uyulması da önemli bir şarttır. Hibe alan işletmelerin, faaliyetlerini çevreye zarar vermeden ve çalışanlarının sağlığını tehlikeye atmadan yürütmeleri gerekir. Bu konuda gerekli önlemleri almayan işletmeler, hibe desteğinden mahrum bırakılabilirler. Sürdürülebilir tarım uygulamalarına uygunluk, birçok hibe programında öncelikli bir kriterdir.
Özetle, tarım sektörüne yönelik devlet hibelerinden faydalanmak için, şartnamelerin dikkatlice incelenmesi, başvuru süreçlerinin eksiksiz tamamlanması ve sözleşme koşullarına tam olarak uyulması gerekmektedir. Bu sayede, hem hibe desteğinden tam olarak faydalanılabilir hem de projenin başarılı bir şekilde tamamlanması sağlanabilir.
Başvuru İçin Gerekli Belgeler
Tarım sektörüne yapılacak yatırımlar için devlet tarafından sağlanan hibeler, çiftçilerin ve yatırımcıların işletmelerini geliştirmeleri ve sürdürülebilirliği sağlamaları için önemli bir fırsattır. Ancak, bu hibelere başvurmak için belirli belgelerin sunulması gerekmektedir. Bu belgeler, başvurunun değerlendirilmesi sürecinde önemli rol oynar ve eksik belgeler başvurunun reddedilmesine yol açabilir. Bu nedenle, başvuru öncesinde gerekli tüm belgeleri tamamlamak oldukça önemlidir.
Gerekli belgeler, başvuru yapılan hibe programına göre değişiklik gösterebilir. Örneğin, organik tarıma yönelik bir hibe programı, konvansiyonel tarıma yönelik bir programdan farklı belgeler talep edebilir. Bazı programlar daha detaylı bilgi ve belge sunulmasını isterken, bazıları daha az belge ile yetinir. Bu nedenle, başvuru yapmadan önce ilgili kurumun web sitesini ziyaret ederek veya doğrudan iletişime geçerek gerekli belgeler hakkında detaylı bilgi edinmek son derece önemlidir. İlgili kurumun web sitesinde yer alan başvuru kılavuzunu dikkatlice incelemek, olası hatalardan ve gecikmelerden kaçınmak için kritik öneme sahiptir.
Genel olarak, tarım sektörü hibelerine başvururken genellikle aşağıdaki belgeler talep edilir:
- Kimlik Belgesi: Başvuru sahibinin kimliğini doğrulayan nüfus cüzdanı veya pasaport fotokopisi.
- Vergi Kimlik Numarası (Vergi Levhası): Başvuru sahibinin vergi kimlik numarası ve vergi levhası fotokopisi.
- İşletme Kayıt Belgesi: Eğer şirket veya kooperatif olarak başvuru yapılıyorsa, işletmenin kayıt belgesi ve ilgili belgeler.
- Tapu veya Kira Kontratı: Tarım arazisinin mülkiyetini veya kullanım hakkını gösteren tapu veya kira kontratı fotokopisi. Arazinin büyüklüğü ve konumu gibi bilgiler de genellikle istenir.
- Proje Önerisi: Yapılacak yatırımın detaylarını, maliyetini, beklenen getirisini ve sürdürülebilirlik planını içeren detaylı bir proje önerisi. Bu belge, başvurunun en önemli parçasıdır ve detaylı bir şekilde hazırlanmalıdır.
- Bütçe Planı: Projenin maliyetlerini ve finansman kaynaklarını gösteren detaylı bir bütçe planı. Gelir ve gider kalemlerinin ayrıntılı olarak belirtilmesi önemlidir.
- Banka Hesap Özeti: Son 6 ayın banka hesap özetinin sunulması istenebilir.
- Referans Mektupları: Bazı programlar, başvuru sahibinin referans mektuplarını talep edebilir.
Örneğin, 2023 yılında Tarım ve Orman Bakanlığı tarafından açıklanan bir hibe programında, başvuruların %15’inin eksik belge nedeniyle reddedildiği bildirilmiştir. Bu istatistik, belge eksiksizliğinin başvuru sürecinde ne kadar önemli olduğunu göstermektedir. Başvuru sahiplerinin, tüm gerekli belgeleri eksiksiz ve doğru bir şekilde hazırlayarak, başvuru sürecinde yaşanabilecek gecikmeleri ve reddedilmeyi önlemeleri gerekmektedir.
Sonuç olarak, tarım sektörü hibelerine başvururken dikkatli olmak ve gerekli tüm belgeleri eksiksiz olarak sunmak büyük önem taşımaktadır. İlgili kurumla iletişime geçerek, başvuru kılavuzunu dikkatlice inceleyerek ve tüm gerekli belgeleri doğru ve eksiksiz bir şekilde hazırlayarak, hibe alma şansınızı artırabilirsiniz.
Bu çalışmada, tarım sektörüne yatırım yapmak isteyenler için devlet hibelerinin önemi ve mevcut olanakları ele alındı. Araştırma, devletin tarım sektörünün gelişimini desteklemek amacıyla sunduğu çeşitli hibe programlarını, başvuru koşullarını ve hibelerden yararlanma süreçlerini detaylı bir şekilde inceledi. İncelenen programların, sürdürülebilir tarım uygulamalarının yaygınlaşmasına, teknolojik gelişmelerin sektöre entegre edilmesine ve küçük ve orta ölçekli işletmelerin (KOBİ’ler) güçlendirilmesine önemli katkılar sağladığı gözlemlenmiştir.
Çalışma kapsamında incelenen hibe programları, farklı ihtiyaçlara ve hedef kitlelere yönelik çeşitlilik göstermektedir. Organik tarım, sulama sistemleri, sera teknolojileri, hayvancılık ve gıda işleme gibi birçok alanda hibe imkanları bulunmaktadır. Ancak, başvuru süreçlerinin karmaşıklığı ve gerekli belgelerin temini bazı başvuru sahipleri için zorluk oluşturabilmektedir. Bu nedenle, hibe programları hakkında daha fazla bilinirliğin artırılması ve başvuru süreçlerinin basitleştirilmesi, daha fazla çiftçinin ve yatırımcının bu imkanlardan faydalanmasını sağlayacaktır.
Gelecek trendler göz önüne alındığında, iklim değişikliğine uyum sağlama ve sürdürülebilir tarım uygulamalarına yönelik hibelerin öneminin artacağı öngörülmektedir. Precision farming (hassas tarım) gibi teknolojilerin kullanımı ve dijital tarım uygulamalarının yaygınlaşması, hibe programlarının odak alanlarını şekillendirecektir. Ayrıca, gıda güvenliği ve gıdanın sürdürülebilir üretimi konularına daha fazla önem verilmesi beklenmektedir. Bu bağlamda, devletin tarım sektörüne yaptığı yatırımları artırması ve hibe programlarını güncel teknolojilere ve sürdürülebilirlik hedeflerine uygun olarak yeniden yapılandırması büyük önem taşımaktadır.
Sonuç olarak, devlet hibeleri, tarım sektörünün gelişimi için oldukça önemli bir araçtır. Ancak, bu imkanlardan maksimum düzeyde faydalanmak için, şeffaflık, kolay erişim ve güncel bilgi hayati önem taşımaktadır. Yatırımcıların ve çiftçilerin mevcut hibe programları hakkında detaylı bilgi edinmeleri ve başvuru süreçlerini dikkatlice takip etmeleri, tarımsal yatırımlarının verimliliğini artıracaktır. Bu çalışmanın, tarım sektörüne yatırım yapmak isteyenlere yol gösterici olması ve devletin tarım politikalarının geliştirilmesine katkı sağlaması hedeflenmektedir.
