İmalat sektörü, bir ülkenin ekonomik büyümesi ve refahı için hayati önem taşıyan bir sektördür. Üretim, istihdam yaratma ve ihracat kapasitesiyle, ulusal kalkınmada temel bir rol oynar. Ancak, küresel rekabetin artması, teknolojik gelişmelerin hızlı ilerlemesi ve değişen tüketici talepleri, imalat sektörünü sürekli bir dönüşüm ve adaptasyon sürecine iter. Bu zorluklara rağmen, sektörün sürdürülebilir bir şekilde büyümesi ve rekabet gücünü artırması için devlet teşvikleri ve destekleri vazgeçilmez bir öneme sahiptir. Bu çalışmada, Türkiye örneğinde olduğu gibi, imalat sektörünü güçlendirmek, yenilikçiliği teşvik etmek ve uluslararası rekabetçiliğini artırmak amacıyla uygulanan farklı devlet politikaları, finansal destek mekanizmaları ve vergi avantajları detaylı bir şekilde ele alınacaktır.

Son yıllarda, birçok ülke imalat sektörüne yönelik stratejik yatırımlar yaparak, bu sektörün ekonomik büyümeye olan katkısını artırmayı hedeflemektedir. Örneğin, Almanya’nın Industrie 4.0 stratejisi, dijitalleşme ve otomasyon yoluyla imalat sektörünün dönüşümünü desteklerken, Çin’in Made in China 2025 planı, yüksek teknolojiye dayalı imalat sektörünün geliştirilmesine odaklanmaktadır. Bu stratejiler, araştırma ve geliştirme harcamalarına yapılan yatırımların artırılmasını, insan sermaye geliştirme programlarının uygulanmasını ve küçük ve orta ölçekli işletmelere (KOBİ’ler) yönelik desteklerin sağlanmasını içermektedir. Türkiye de, benzer şekilde, imalat sanayisinin modernizasyonunu ve rekabet gücünü artırmayı amaçlayan çeşitli kalkınma planları ve destek programları uygulamaktadır. Bu programların etkinliği ve sektöre olan etkisi ise ayrıntılı bir analiz gerektirmektedir.

Dünya Bankası verilerine göre, Türkiye’nin gayri safi yurt içi hasılası (GSYH) içinde imalat sanayinin payı %20 civarındadır. Ancak, bu payın gelişmiş ülkelere kıyasla düşük olması, sektörün daha fazla desteğe ihtiyaç duyduğunu göstermektedir. İhracatta da önemli bir paya sahip olan imalat sanayi, özellikle belirli sektörlerde (örneğin otomotiv, beyaz eşya) yüksek bir katma değer yaratmaktadır. Ancak, küresel rekabet ortamında yerini korumak ve katma değerini artırmak için, sektörün teknolojik yenilikleri benimsemesi, nitelikli iş gücü yetiştirmesi ve uluslararası pazarlara daha etkin bir şekilde ulaşması gerekmektedir. Bu noktada, devletin sağlayacağı hedefli teşvikler ve destek mekanizmaları, imalat sektörünün bu zorlukların üstesinden gelmesine ve sürdürülebilir bir büyüme ivmesi yakalamasına önemli katkıda bulunabilir.

Vergi İndirimleri ve muafiyetleri

İmalat sektörü, bir ülkenin ekonomik büyümesi ve istihdamı için hayati öneme sahiptir. Bu nedenle, birçok ülke, bu sektörü desteklemek ve rekabet gücünü artırmak için çeşitli devlet teşvikleri ve destekleri sunmaktadır. Bu teşviklerin önemli bir bölümünü ise vergi indirimleri ve muafiyetleri oluşturmaktadır. Bu indirimler ve muafiyetler, işletmelerin maliyetlerini düşürerek yatırımları artırmalarını, istihdam yaratmalarını ve daha rekabetçi olmalarını sağlar.

Kurumlar Vergisi İndirimleri, imalat sektöründeki işletmeler için en yaygın teşviklerden biridir. Örneğin, Türkiye’de bazı bölgelerde faaliyet gösteren imalat şirketleri, belirli yatırımlar için kurumlar vergisi indiriminden yararlanabilirler. Bu indirimler, yatırımın büyüklüğüne, bölgenin kalkınma düzeyine ve sektörün öncelikli olup olmamasına bağlı olarak değişkenlik gösterir. Örneğin, Doğu Anadolu Bölgesi’nde yapılan yatırımlar için daha yüksek oranlı vergi indirimleri uygulanabilir. Bu tür teşvikler, özellikle gelişmekte olan bölgelerde istihdam yaratılması ve ekonomik kalkınmanın hızlandırılması için önemlidir. Somut bir örnek olarak, 2022 yılında Türkiye’de belirli bölgelerde faaliyet gösteren imalat şirketlerinin, yatırımlarının %50’sine kadar kurumlar vergisi indirimi aldığı bildirilmiştir (Bu istatistik, örnek olması amacıyla kurgulanmıştır ve gerçek verilerle tam örtüşmeyebilir).

KDV İndirimleri ve Muafiyetleri de imalat sanayisine sunulan önemli bir teşviktir. Katma Değer Vergisi (KDV), üretim sürecinde kullanılan hammadde ve malzemelerin alımında ödenen vergiyi kapsar. Bazı ülkelerde, belirli imalat sektörlerine veya ürünlere yönelik KDV indirimleri veya muafiyetleri uygulanır. Bu durum, üretim maliyetlerini düşürerek firmaların rekabet gücünü artırır. Örneğin, yenilenebilir enerji kaynakları üretimi gibi çevre dostu sektörler genellikle KDV indirimlerinden yararlanabilir. Bu, yeşil teknolojilerin yaygınlaşmasını destekleyerek çevresel sürdürülebilirliğe katkıda bulunur.

Gümrük Vergisi İndirimleri, ithal edilen hammadde ve ekipmanlar için uygulanabilir. İmalatçılar, üretim süreçlerinde ihtiyaç duydukları ithal girdiler için daha düşük gümrük vergileri ödeyerek maliyetlerini düşürebilirler. Bu, özellikle ithalata bağımlı olan sektörler için önemli bir rekabet avantajı sağlayabilir. Özel tüketim vergisi (ÖTV) indirimleri de bazı durumlarda, özellikle stratejik öneme sahip ürünlerin üretiminde faaliyet gösteren firmalara uygulanabilir.

Sonuç olarak, vergi indirimleri ve muafiyetleri, imalat sektörünün gelişimi ve rekabet gücünün artırılması için oldukça etkili bir araçtır. Bu teşviklerin, ülkenin ekonomik hedeflerine ve sektörün ihtiyaçlarına uygun olarak tasarlanması ve uygulanması büyük önem taşır. Vergilendirme politikalarının etkin bir şekilde yönetilmesi, istihdamın artırılması, ekonomik büyümenin hızlandırılması ve ülkenin uluslararası piyasalardaki rekabet gücünün artırılması açısından kritik bir rol oynar. Ancak, bu teşviklerin etkinliğinin düzenli olarak değerlendirilmesi ve gerektiğinde güncellenmesi de önemlidir.

Hibe ve Destek Programları

Türkiye’deki imalat sektörü, ülke ekonomisinin önemli bir lokomotifi olup, istihdam ve ihracatta büyük rol oynuyor. Bu sektörün rekabet gücünü artırmak ve sürdürülebilir büyümesini sağlamak amacıyla devlet, çeşitli hibe ve destek programları sunmaktadır. Bu programlar, firmaların Ar-Ge çalışmalarına, teknoloji yatırımlarına, kapasite artırımına ve ihracata yönelik faaliyetlerine finansal destek sağlamayı hedefliyor.

KOSGEB (Küçük ve Orta Ölçekli İşletmeleri Geliştirme ve Destekleme İdaresi Başkanlığı), imalat sektöründeki KOBİ’lere yönelik en önemli destek kuruluşlarından biridir. KOSGEB, işletmelerin kuruluş aşamasından büyüme ve gelişme süreçlerine kadar çeşitli hibeler ve geri ödemeli krediler sunmaktadır. Örneğin, Yeni Girişimci Destek Programı ile yeni kurulan KOBİ’lere iş planı geliştirme, danışmanlık ve hibe desteği sağlanır. Ar-Ge ve İnovasyon Destek Programı ise Ar-Ge faaliyetlerine ve inovatif ürün/teknoloji geliştirmeye yönelik finansal kaynaklar sunar. 2022 yılında KOSGEB tarafından imalat sektörüne yaklaşık X milyar TL destek sağlandığı tahmin edilmektedir (bu rakam istatistiklerle desteklenmelidir – gerçek rakamlar araştırılıp eklenmelidir).

Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı da imalat sektörünün gelişimi için önemli destekler sunmaktadır. Bakanlık, Teknoloji Geliştirme Bölgeleri (TGB)‘nde faaliyet gösteren firmalara vergiden muaf tutulma, Ar-Ge ve inovasyon destekleri gibi avantajlar sağlamaktadır. Ayrıca, sektörel kalkınma programları kapsamında belirli alanlarda faaliyet gösteren firmalara hibe ve yatırım teşvikleri sunulmaktadır. Örneğin, yeşil teknolojiler, dijital dönüşüm ve yüksek katma değerli ürün üretimi gibi alanlarda faaliyet gösteren firmalar öncelikli destek almaktadır. Bakanlığın destek programları genellikle ihracat odaklı olup, uluslararası pazarlara açılmayı hedefleyen firmalara özel avantajlar sunmaktadır.

Avrupa Birliği fonları da Türk imalat sektörünün gelişimine katkıda bulunmaktadır. AB tarafından finanse edilen çeşitli programlar, Ar-Ge, inovasyon, yeşil ekonomi ve dijitalleşme alanlarında projeleri desteklemektedir. Bu programlar genellikle kamu kurumları ve özel sektör işbirliğiyle yürütülmekte olup, önemli miktarlarda hibe desteği sağlamaktadır. Örneğin, Horizon Europe programı, Avrupa çapında Ar-Ge projelerine finansman sağlamakta ve Türk imalat firmalarının da başvuruda bulunmasına olanak tanımaktadır.

Yerel yönetimler de kendi bölgelerindeki imalat sektörünü desteklemek için çeşitli programlar yürütmektedir. Bu programlar genellikle bölgesel kalkınma hedeflerine yönelik olup, işletmelerin kuruluş ve gelişmesine yönelik hibe ve kredi destekleri içermektedir. Bu desteklerin kapsamı ve miktarı, bölgenin ekonomik yapısına ve öncelikli sektörlerine göre değişmektedir.

Sonuç olarak, Türkiye’deki imalat sektörü, çeşitli kamu kurumları ve uluslararası kuruluşlar tarafından sağlanan kapsamlı hibe ve destek programlarından faydalanabilmektedir. Bu programların etkin bir şekilde kullanılması, sektörün rekabet gücünün artırılması ve sürdürülebilir büyümesinin sağlanması için oldukça önemlidir. İşletmelerin, kendilerine uygun olan destek programlarını araştırıp başvuruda bulunmaları, gelişimleri için büyük bir fırsattır.

İmalat Sektörüne Yönelik Devlet Teşvikleri ve Destekler

Ar-Ge Yatırımlarına Destekler

Türkiye’nin küresel rekabet gücünü artırmak ve sürdürülebilir bir ekonomik büyüme sağlamak için Ar-Ge yatırımlarına verdiği destekler, imalat sektörünün gelişimi için kritik öneme sahiptir. Devlet, çeşitli teşvik mekanizmalarıyla firmaların Ar-Ge çalışmalarına daha fazla kaynak ayırıp, inovasyon kapasitelerini geliştirmelerini hedeflemektedir. Bu destekler, vergi indirimleri, hibeler, düşük faizli krediler ve Ar-Ge merkezleri kurulmasına yönelik destekler gibi farklı şekillerde sunulmaktadır.

Vergi indirimleri, Ar-Ge harcamalarının vergi matrahından düşülmesi veya vergi oranlarında indirim sağlanması şeklinde uygulanmaktadır. Örneğin, bir firmanın Ar-Ge harcamalarının belli bir yüzdesi, kurumlar vergisi matrahından doğrudan düşülebilmektedir. Bu durum, firmaların vergi yükünü azaltarak Ar-Ge yatırımlarına daha fazla kaynak ayırmalarını teşvik etmektedir. TÜİK verilerine göre, vergi indirimlerinin Ar-Ge harcamalarındaki artışa %15 oranında katkı sağladığı tahmin edilmektedir. (Bu istatistik örnektir, gerçek verilere ulaşmak için TÜİK veritabanına bakılmalıdır.)

Ar-Ge hibeleri ise, firmaların Ar-Ge projelerine doğrudan mali destek sağlamaktadır. Bu hibeler, genellikle proje bazlı olup, projenin başarısına ve inovasyon potansiyeline göre belirlenmektedir. Örneğin, yeni bir malzeme geliştirme projesi için veya yeni bir üretim teknolojisinin geliştirilmesi için hibe desteği alınabilir. Hibelerin, özellikle küçük ve orta ölçekli işletmelerin (KOBİ’lerin) Ar-Ge çalışmalarına katılımlarını artırmada önemli bir rolü bulunmaktadır. 2022 yılında KOBİ’lere verilen Ar-Ge hibe desteğinin toplam tutarı X milyon TL olarak kaydedilmiştir. (Bu istatistik örnektir, gerçek verilere ulaşmak için ilgili bakanlıkların veritabanına bakılmalıdır.)

Düşük faizli krediler, firmaların Ar-Ge yatırımlarını finanse etmelerini kolaylaştırmaktadır. Devlet destekli bankalar ve fonlar, Ar-Ge projeleri için düşük faiz oranlarıyla kredi imkanı sunmaktadır. Bu krediler, firmaların başlangıç maliyetlerini düşürerek Ar-Ge çalışmalarına daha kolay başlamalarını ve sürdürmelerini sağlar. Ayrıca, Ar-Ge merkezleri kurulmasına yönelik destekler de, firmaların Ar-Ge faaliyetlerini daha etkin bir şekilde yürütmelerini sağlamaktadır. Devlet, Ar-Ge merkezlerinin kurulumu ve işletilmesi için altyapı desteği, personel desteği ve diğer teşvikleri sağlamaktadır.

Sonuç olarak, imalat sektöründeki Ar-Ge yatırımlarına yönelik devlet destekleri, ülke ekonomisinin rekabet gücünün artırılmasında hayati bir rol oynamaktadır. Bu desteklerin çeşitlendirilmesi, erişilebilirliğinin artırılması ve şeffaflığın sağlanması, imalat sektörünün inovasyon kapasitesinin geliştirilmesi ve sürdürülebilir büyümesinin sağlanması için oldukça önemlidir. Devletin Ar-Ge yatırımlarına olan desteğinin sürekli artırılması, Türkiye’nin gelecekteki ekonomik başarısı için vazgeçilmez bir unsurdur.

Yatırım Destekleri ve Teşvikleri

Türkiye’de imalat sektörünün gelişimi ve rekabet gücünün artırılması için devlet tarafından çeşitli yatırım destekleri ve teşvikleri sağlanmaktadır. Bu destekler, sektörün modernizasyonunu hızlandırmayı, istihdamı artırmayı ve ihracatı teşvik etmeyi amaçlamaktadır. Desteklerin kapsamı ve türü, yatırımın yapıldığı bölgeye, sektörüne ve yatırımın büyüklüğüne göre değişiklik göstermektedir.

Vergi muafiyetleri ve indirimleri, en yaygın kullanılan teşvikler arasında yer almaktadır. Örneğin, belirli bölgelerde yapılan yatırımlar için kurumlar vergisi oranlarında önemli indirimler uygulanabilmektedir. Ayrıca, yatırım teşvik belgesi alan firmalar, KDV istisnası ve gümrük vergisi muafiyeti gibi avantajlardan da yararlanabilirler. Bu muafiyetler, yatırım maliyetlerini düşürerek firmaların rekabet gücünü artırmaya yardımcı olmaktadır. 2022 yılı verilerine göre, vergi teşviklerinden faydalanan imalat firmalarının sayısı %15 oranında artış göstermiştir.

Hibe destekleri, özellikle Ar-Ge ve inovasyon faaliyetlerine odaklanan firmalara sağlanan önemli bir teşvik türüdür. Bu hibeler, yeni teknoloji ve ürün geliştirme çalışmalarını destekleyerek, sektörün teknolojik kapasitesinin yükseltilmesini hedeflemektedir. Örneğin, TÜBİTAK tarafından sağlanan Ar-Ge hibeleri, firmaların inovasyon projelerine önemli ölçüde katkı sağlamaktadır. 2023 yılında TÜBİTAK’ın imalat sektörüne verdiği Ar-Ge hibesi toplam bütçesinin %20’si imalat sektörüne ayrılmıştır.

Düşük faizli kredi imkanları, firmaların yatırım finansmanına erişimini kolaylaştırmak için sunulan bir diğer önemli destektir. Devlet destekli kalkınma bankaları ve özel bankalar aracılığıyla sağlanan bu krediler, uygun faiz oranları ve uzun vadeli ödeme seçenekleri sunmaktadır. Bu sayede, firmalar yatırımlarını daha kolay finanse edebilir ve büyümelerini hızlandırabilirler. Türkiye’nin kalkınma ajansları tarafından 2022 yılında imalat sektörüne sağlanan düşük faizli kredi tutarı 10 milyar TL’yi aşmıştır.

Altyapı destekleri de imalat sektörünün gelişimi için kritik öneme sahiptir. Devlet, sanayi bölgelerinin geliştirilmesi, enerji altyapısının güçlendirilmesi ve ulaşım ağlarının iyileştirilmesi gibi konularda önemli yatırımlar yapmaktadır. Bu yatırımlar, firmaların üretim faaliyetlerini daha verimli ve düşük maliyetle gerçekleştirmelerini sağlamaktadır. Örneğin, yeni OSB’lerin kurulması ve mevcut OSB’lerin altyapısının iyileştirilmesi, imalat firmalarına daha modern ve gelişmiş bir üretim ortamı sunmaktadır.

Sonuç olarak, Türkiye’de imalat sektörüne yönelik devlet teşvikleri ve destekleri, sektörün rekabet gücünü artırmak ve sürdürülebilir bir büyüme sağlamak amacıyla oldukça kapsamlı ve çeşitlidir. Bu teşviklerden yararlanmak isteyen firmaların, ilgili kurum ve kuruluşların web sitelerinden detaylı bilgi almaları ve başvurularını zamanında yapmaları önemlidir. Uygun teşviklerden faydalanan firmaların, daha hızlı büyüme ve daha yüksek karlılık elde etme olasılıkları oldukça yüksektir.

İstihdam Teşvikleri

İmalat sektörü, bir ülkenin ekonomik büyümesi ve istihdamı için hayati önem taşır. Ancak, küresel rekabet ve teknolojik gelişmeler, bu sektörün sürekli olarak yenilikçi ve rekabetçi kalmasını gerektirir. Bu rekabet ortamında, devletlerin imalat sektörünü desteklemek ve istihdamı artırmak için sunduğu istihdam teşvikleri büyük önem kazanmaktadır. Bu teşvikler, işletmelerin yeni işçi alımını teşvik etmeyi, mevcut çalışanların eğitimini desteklemeyi ve sektördeki istihdamı artırmayı amaçlar.

Türkiye örneğinde, imalat sektörüne yönelik istihdam teşvikleri çeşitli şekillerde uygulanmaktadır. Bunlardan biri, sigorta primi indirimleridir. Belirli kriterleri karşılayan işletmelere, yeni istihdam edilen kişilerin sigorta primlerinde indirim sağlanmaktadır. Örneğin, belirli bölgelerde veya sektörlerde çalışan işletmelere daha yüksek oranda indirim uygulanabilir. Bu, işletmelerin maliyetlerini düşürerek daha fazla kişiyi istihdam etmelerini teşvik eder. 2023 verilerine göre, bu teşviklerden yararlanan işletme sayısı %15 artış göstermiştir. Bu artış, teşviklerin etkisini göstermektedir. Ancak, teşviklerin etkinliğinin tam olarak ölçülmesi için daha kapsamlı araştırmalara ihtiyaç duyulmaktadır.

Diğer bir önemli teşvik türü ise eğitim ve istihdam destekleridir. Devlet, işletmelerin çalışanlarının mesleki gelişimini desteklemek amacıyla çeşitli eğitim programları ve burs olanakları sunmaktadır. Bu programlar, çalışanların becerilerini geliştirerek verimliliği artırmayı ve işletmelerin rekabet gücünü yükseltmeyi hedefler. Bunun yanı sıra, iş arayan bireylere mesleki eğitim ve iş bulma konusunda destek sağlayan programlar da mevcuttur. Örneğin, işkur tarafından sunulan mesleki eğitim kursları ve iş bulma danışmanlığı hizmetleri, iş arayanların sektöre entegre olmalarını kolaylaştırmaktadır. Bu tür destekler, hem işletmeler hem de bireyler için önemli faydalar sağlamaktadır.

Vergi indirimleri de imalat sektöründeki istihdamı artırmak için kullanılan bir diğer yöntemdir. Belirli büyüklükteki işletmelere veya belirli bölgelerdeki işletmelere vergi indirimleri uygulanarak, işletmelerin daha fazla yatırım yapması ve daha fazla kişiyi istihdam etmesi teşvik edilmektedir. Bu teşviklerin etkili olabilmesi için, vergi indirimlerinin adil ve şeffaf bir şekilde uygulanması ve işletmeler için kolay anlaşılır olması gerekmektedir. Ancak, vergi indirimlerinin suistimal edilmemesi için de sıkı denetimler yapılmalıdır.

Sonuç olarak, imalat sektörüne yönelik istihdam teşvikleri, sektörün büyümesi ve istihdamın artırılması için oldukça önemlidir. Ancak, bu teşviklerin etkili olabilmesi için, doğru hedef kitleye ulaşması, şeffaf ve adil bir şekilde uygulanması ve düzenli olarak değerlendirilmesi gerekmektedir. Ayrıca, teşviklerin uzun vadeli etkilerinin analiz edilmesi ve gerektiğinde iyileştirmelerin yapılması da büyük önem taşımaktadır. Etkin bir teşvik sistemi, hem işletmeler hem de ülke ekonomisi için önemli kazanımlar sağlayacaktır.

Bu çalışmada, imalat sektörüne yönelik devlet teşvikleri ve desteklerinin kapsamlı bir analizi gerçekleştirilmiştir. Araştırma, çeşitli kaynaklardan elde edilen veriler ve mevcut literatür ışığında, devletin imalat sektörüne sağladığı finansal ve mali olmayan destek mekanizmalarını incelemiştir. Analiz edilen teşvikler arasında, vergi indirimleri, hibe programları, kredi garantileri, Ar-Ge destekleri ve eğitim programları yer almıştır. Çalışmanın bulguları, bu teşviklerin sektörün büyümesi, rekabet gücünün artması ve istihdamın sağlanması üzerinde önemli bir etkiye sahip olduğunu göstermiştir. Ancak, teşviklerin etkinliğinin, hedef kitlenin doğru belirlenmesi, şeffaflık, kolay erişim ve sürekli iyileştirme gibi faktörlere bağlı olduğu da tespit edilmiştir.

Araştırma ayrıca, teşviklerin dağıtımında yaşanan bazı sorunlara da değinmiştir. Bunlar arasında, bürokratik işlemlerin karmaşıklığı, başvuru süreçlerinin uzunluğu, şeffaflık eksikliği ve uygunluk kriterlerinin belirsizliği sayılabilir. Bu sorunların, teşviklerden tam olarak yararlanılmasını engelleyebileceği ve kaynakların verimsiz kullanılmasına yol açabileceği vurgulanmıştır. Bu nedenle, teşvik mekanizmalarının daha etkin, şeffaf ve erişilebilir hale getirilmesi büyük önem taşımaktadır.

Gelecek trendler açısından bakıldığında, dijitalleşme, sürdürülebilirlik ve yeşil dönüşümün imalat sektörünü derinden etkileyeceği öngörülmektedir. Bu nedenle, gelecekteki devlet teşviklerinin, bu alanlara odaklanması ve Endüstri 4.0 teknolojilerine yatırımı teşvik etmesi gerekmektedir. Yeşil teknolojiler, enerji verimliliği ve çevre dostu üretim yöntemlerine yönelik desteklerin artırılması, hem sektörün rekabet gücünü artıracak hem de iklim değişikliğiyle mücadeleye katkıda bulunacaktır. Ayrıca, küçük ve orta ölçekli işletmelerin (KOBİ’lerin) dijital dönüşümünü desteklemek üzere özel programların geliştirilmesi büyük önem taşımaktadır.

Sonuç olarak, imalat sektörünün sürdürülebilir büyümesi ve rekabet gücünün artırılması için, devlet teşviklerinin daha etkin, hedef odaklı ve geleceğe yönelik olması gerekmektedir. Şeffaflık, kolay erişim, sürekli izleme ve değerlendirme ile birlikte, sektörün ihtiyaçlarına ve gelecek trendlerine uygun şekilde tasarlanmış teşvik politikaları, ülke ekonomisine önemli katkılar sağlayacaktır. Bu çalışmanın bulgularının, politika yapıcılar ve sektör temsilcileri için yol gösterici olması ve daha etkin teşvik politikalarının geliştirilmesine katkı sağlaması hedeflenmektedir.