Türkiye’de hızla büyüyen girişimcilik ekosistemi, yenilikçi fikirlerin ve girişimlerin ortaya çıkmasına ve gelişmesine olanak sağlıyor. Ancak, başarılı bir girişim kurmak ve büyütmek, sadece iyi bir fikir ve azimden ibaret değil; aynı zamanda finansal kaynaklara ve desteğe erişim gerektiriyor. Bu noktada devletin sağladığı teşvikler, girişimciler için büyük bir önem taşıyor. Giderek artan rekabet ortamında, devlet desteklerinden faydalanmak, girişimlerin hayatta kalma ve büyüme şansını önemli ölçüde artırıyor. Bu rehberde, girişimcilerin devlet teşviklerinden nasıl en etkili şekilde faydalanabileceklerini, hangi kaynaklara başvurabileceklerini ve süreçte nelere dikkat etmeleri gerektiğini detaylı bir şekilde ele alacağız.
Son yıllarda Türkiye’de girişimciliğe yönelik devlet desteklerinin kapsamı ve çeşitliliği artış gösteriyor. Küçük ve Orta Ölçekli İşletmeleri Geliştirme ve Destekleme İdaresi Başkanlığı (KOSGEB), Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı gibi kurumlar, çeşitli hibe programları, krediler, eğitim ve danışmanlık hizmetleri sunarak girişimcileri destekliyor. Örneğin, KOSGEB verilerine göre, 2022 yılında binlerce girişimciye hibe ve kredi desteği sağlanmıştır. Bu destekler, girişimcilerin iş planlarını geliştirmelerini, teknoloji yatırımları yapmalarını, pazarlama faaliyetlerini yürütmelerini ve işletmelerini büyütmelerini sağlıyor. Ancak, bu çeşitli destek programları arasında doğru olanı seçmek ve başvuru süreçlerini başarıyla tamamlamak, bazen zorlu olabiliyor.
Bu rehber, girişimcilerin bu zorlukların üstesinden gelmelerine yardımcı olmayı amaçlıyor. Farklı devlet destek programlarını detaylı bir şekilde inceleyerek, her bir programın şartlarını, başvuru süreçlerini ve sağladığı avantajları açıklayacağız. Ayrıca, başvuru süreçlerinde sık karşılaşılan sorunları ve bunların çözüm yollarını ele alacağız. Örnek vaka çalışmaları ve uzman görüşleri ile desteklenen bu rehber, girişimcilerin devlet desteklerinden maksimum faydayı sağlamalarına ve işletmelerinin sürdürülebilir büyümesine katkıda bulunmayı hedefliyor. Başarılı bir girişimcilik yolculuğu için, doğru bilgi ve stratejik bir yaklaşım son derece önemlidir ve bu rehber, bu konuda size yol gösterecektir.
Rehberimizde, sadece mevcut programları listelemekle kalmayacak, aynı zamanda geleceğe yönelik trendleri de analiz edeceğiz. Devlet politikalarındaki değişiklikleri takip ederek, girişimcilerin güncel ve doğru bilgilere erişimini sağlayacağız. Ayrıca, uluslararası iyi uygulamalardan örnekler vererek, Türkiye’deki girişimcilik ekosisteminin gelişimi için öneriler sunacağız. Hedefimiz, girişimcilerin potansiyellerini tam olarak ortaya çıkarmalarına ve Türkiye ekonomisine katkıda bulunmalarına yardımcı olmaktır.
Girişimcilik için Devlet Teşviklerinden Nasıl Faydalanılır?
Uygun Devlet Destekleri
Türkiye’de girişimciliği desteklemek amacıyla çeşitli devlet teşvikleri sunulmaktadır. Bu teşvikler, hibe destekleri, faiz destekli krediler, vergi indirimleri, danışmanlık hizmetleri ve eğitim programları gibi farklı şekillerde sağlanmaktadır. Ancak, bu desteklerden faydalanmak için belirli kriterleri karşılamak ve doğru başvuruları yapmak gerekmektedir. Başvuru süreçleri ve gerekli belgeler kurumdan kuruma farklılık gösterebilir, bu nedenle detaylı araştırma yapmak oldukça önemlidir.
Küçük ve Orta Ölçekli İşletmeleri Geliştirme ve Destekleme İdaresi Başkanlığı (KOSGEB), girişimcilere en çok destek sağlayan kurumlardan biridir. KOSGEB, yeni iş kurmak isteyenlere hibeler, faiz destekli krediler ve iş geliştirme danışmanlığı sunmaktadır. Örneğin, KOSGEB’in Yeni Girişimci Destek Programı kapsamında, uygun koşulları sağlayan girişimciler 50.000 TL’ye kadar hibe desteği alabilirler. Bu programın 2022 yılında yaklaşık 10.000 girişimciye destek sağladığı bilinmektedir. (Kaynak: KOSGEB resmi verileri). KOSGEB’in web sitesinden detaylı bilgi alınabilir ve başvurular online olarak yapılabilir.
Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı da, özellikle teknoloji tabanlı girişimleri destekleyen çeşitli programlar yürütmektedir. Bu programlar arasında, Ar-Ge destekleri, teknoloji geliştirme bölgelerinde yer alma imkanı ve uluslararası pazarlara açılma konusunda destekler bulunmaktadır. Bakanlığın destek programları genellikle yüksek teknoloji içeren veya ihracat potansiyeli yüksek projeleri hedeflemektedir. Bakanlığın web sitesi, mevcut destek programları ve başvuru koşulları hakkında detaylı bilgi sunmaktadır.
Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM), ihracat odaklı girişimleri desteklemektedir. TİM, ihracat eğitimleri, pazar araştırmaları ve uluslararası fuarlara katılım desteği gibi hizmetler sunmaktadır. Özellikle ihracat odaklı bir iş planınız varsa, TİM’in sunduğu desteklerden faydalanabilirsiniz. İhracat faaliyetlerinizi artırmak ve uluslararası pazarda rekabet gücünüzü geliştirmek için TİM’in programlarını takip etmeniz faydalı olacaktır.
Vergi indirimleri de girişimciler için önemli bir destek unsuru olabilir. Bazı sektörlerde faaliyet gösteren işletmelere, KDV indirimi veya kurumlar vergisi matrah indirimi gibi çeşitli vergi avantajları sağlanmaktadır. Bu indirimlerden faydalanabilmek için, ilgili mevzuatı dikkatlice incelemek ve gerekli şartları sağlamak gerekmektedir. Bir vergi danışmanından destek almak, bu konuda size yol gösterebilir.
Sonuç olarak, Türkiye’de girişimciler için çeşitli devlet destekleri bulunmaktadır. Bu desteklerden faydalanmak için, hedef kitlenize ve iş planınıza uygun olan programları belirlemek ve başvuru süreçlerini dikkatlice takip etmek önemlidir. Araştırma yapmak, profesyonel destek almak ve başvuru koşullarını dikkatlice incelemek, girişiminiz için uygun devlet desteğinden faydalanmanızda büyük önem taşır.
Girişimcilik için Devlet Teşviklerinden Nasıl Faydalanılır?
Başvuru Süreci ve Şartları
Devlet, girişimciliği desteklemek ve ekonomik büyümeyi teşvik etmek amacıyla çeşitli teşvik programları sunmaktadır. Bu programlardan faydalanmak için belirli bir başvuru sürecini takip etmek ve bazı şartları yerine getirmek gerekmektedir. Başvuru süreci ve şartları, teşvikin türüne, sunan kuruma ve başvuranın profiline göre değişiklik gösterebilir. Ancak genel olarak bazı ortak adımlar ve koşullar bulunmaktadır.
İlk adım, uygun bir teşvik programını belirlemektir. Türkiye’deki girişimciler için KOSGEB (Küçük ve Orta Ölçekli İşletmeleri Geliştirme ve Destekleme İdaresi Başkanlığı), TÜBİTAK (Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu) ve çeşitli bakanlıklar tarafından sunulan farklı programlar mevcuttur. Her programın farklı hedef kitleleri, sunduğu destek türleri (hibe, kredi, eğitim, danışmanlık vb.) ve başvuru şartları vardır. Örneğin, KOSGEB Yeni Girişimci Desteği, yeni iş kuran girişimcilere yönelikken, TÜBİTAK 1512 programı Ar-Ge projelerini desteklemektedir. Bu nedenle, kendi iş fikrinize ve ihtiyaçlarınıza en uygun programı seçmek kritik öneme sahiptir. Program detaylarını ilgili kurumların web sitelerinden inceleyerek doğru seçimi yapabilirsiniz.
Uygun program belirlendikten sonra, başvuru şartlarını dikkatlice incelemek gerekir. Bu şartlar, iş fikrinin yenilikçiliği, pazar potansiyeli, mali planın sağlamlığı, girişimcinin deneyimi ve eğitim düzeyi gibi faktörleri içerebilir. Örneğin, bazı programlar belirli sektörlerdeki işletmelere öncelik tanırken, bazıları kadın girişimcileri veya genç girişimcileri desteklemeye odaklanabilir. KOSGEB verilerine göre, 2022 yılında Yeni Girişimci Desteği programına başvuranların %60’ından fazlası kadın girişimcilerden oluşmuştur, bu da devletin kadın girişimciliğini destekleme çabalarının bir göstergesidir. Başvuru şartlarını karşılamayan bir başvuru, değerlendirme aşamasında elenecektir.
Başvuru şartlarını karşıladığınızı doğruladıktan sonra, gerekli belgeleri eksiksiz ve doğru bir şekilde hazırlamanız gerekir. Bu belgeler genellikle iş planı, kimlik belgesi, vergi levhası, şirket kuruluş belgesi, mali tablolar ve diğer destekleyici dokümanları içerir. Eksik veya hatalı belgeler, başvurunuzun reddedilmesine yol açabilir. Bu nedenle, başvuru formunu ve gerekli belgeleri dikkatlice inceleyip, tüm talepleri eksiksiz bir şekilde yerine getirmeniz önemlidir. Bazı programlar online başvuru sistemleri kullanırken, bazıları fiziksel başvuruyu gerektirebilir.
Son olarak, başvurunuzu zamanında göndermeniz önemlidir. Başvuru süreleri genellikle sınırlıdır ve son başvuru tarihlerine dikkat edilmelidir. Geç gönderilen başvurular değerlendirilmeye alınmayabilir. Başvuru sürecinde herhangi bir sorunla karşılaşırsanız, ilgili kurumun danışma birimleri ile iletişime geçerek destek alabilirsiniz. Başvuru sürecinin her aşamasında dikkatli olmak ve gerekli tüm adımları doğru bir şekilde takip etmek, devlet teşviklerinden faydalanma şansınızı artıracaktır.
Hibe ve Grant Olanakları
Türkiye’de girişimcilere sunulan en önemli desteklerden biri hibe ve grant programlarıdır. Devlet destekleri, yeni işletmelerin kurulmasını, mevcut işletmelerin büyümesini ve yenilikçi fikirlerin hayata geçirilmesini teşvik etmek amacıyla çeşitli programlar sunmaktadır. Bu programlar, genellikle geri ödemesiz veya düşük faizli finansman, eğitim ve danışmanlık hizmetleri gibi farklı destek türlerini içerir. Ancak, bu fırsatlardan faydalanmak için başvuru süreçlerini ve gerekli şartları iyi anlamak oldukça önemlidir.
Hibe programları, genellikle belirli kriterleri karşılayan girişimcilere geri ödemesiz olarak verilen mali desteklerdir. Bu kriterler, sektör, iş fikrinin yenilikçiliği, bölgesel kalkınmaya katkısı ve istihdam yaratma potansiyeli gibi faktörleri içerebilir. Örneğin, KOSGEB (Küçük ve Orta Ölçekli İşletmeleri Geliştirme ve Destekleme İdaresi Başkanlığı) tarafından sunulan birçok hibe programı bulunmaktadır. Bu programlar, yeni işletme kurulumu, işletmelerin teknolojiye geçişi veya ihracat faaliyetlerinin desteklenmesi gibi farklı amaçlara yöneliktir. KOSGEB’in verilerine göre, 2022 yılında on binlerce girişimci hibe programlarından faydalanmıştır ve bu programlar sayesinde binlerce yeni işletme kurulmuştur.
Grant programları ise, genellikle araştırma-geliştirme faaliyetleri, inovasyon projeleri veya sosyal girişimler için sunulan geri ödemesiz desteklerdir. Bu programlar, genellikle belirli bir amaca yönelik olup, proje önerilerinin bilimsel ve ekonomik olarak değerlendirilmesi sonucunda hibe kararı verilir. Avrupa Birliği tarafından finanse edilen programlar, Türkiye’deki girişimciler için önemli bir grant kaynağıdır. Örneğin, Horizon Europe programı, yenilikçi ve sürdürülebilir projeler için önemli miktarda fon sağlamaktadır. Bu tür programların başvuru süreçleri oldukça rekabetçi olup, detaylı proje önerileri ve güçlü bir iş planı gerektirmektedir.
Hibe ve grant programlarından faydalanmak için öncelikle uygun programları araştırarak başlamak gerekir. KOSGEB, TÜBİTAK (Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu) ve Avrupa Birliği gibi kurumların web sitelerini düzenli olarak takip etmek, fırsatları yakalamak için önemlidir. Başvuru süreçlerinde dikkat edilmesi gereken en önemli noktalardan biri, proje önerisinin detaylı ve ikna edici olmasıdır. İyi hazırlanmış bir iş planı, finansal projeksiyonlar ve güçlü bir ekip, başvurunun başarılı olma olasılığını artırır. Ayrıca, başvuru şartlarını dikkatlice okumak ve gerekli evrakları eksiksiz olarak sunmak da büyük önem taşır. Başvuru sürecinde danışmanlık hizmetlerinden faydalanmak da, başarılı bir başvuru için önemli bir adım olabilir.
Sonuç olarak, hibe ve grant programları, girişimciler için önemli bir finansman ve destek kaynağıdır. Bu programları iyi tanımak, başvuru süreçlerini anlamak ve güçlü bir proje önerisi hazırlamak, girişimcilerin bu fırsatlardan en iyi şekilde yararlanmalarını sağlayacaktır. Devlet desteklerinden faydalanarak, girişimciler iş fikirlerini hayata geçirme, işletmelerini büyütme ve ülke ekonomisine katkıda bulunma şansına sahip olurlar.
Girişimcilik için Devlet Teşviklerinden Nasıl Faydalanılır?
Desteklerden Faydalanma Örnekleri
Türkiye’de girişimcilere sunulan devlet destekleri oldukça çeşitlidir ve doğru bilgiyle etkin bir şekilde kullanılabilir. Bu desteklerden faydalanmak, yeni bir iş kurmanın risklerini azaltırken, büyüme ve istihdam yaratma şansını artırır. Ancak, hangi desteklerin hangi girişimciler için uygun olduğunu belirlemek ve başvuru süreçlerini doğru şekilde yönetmek önemlidir. Bu bölümde, farklı sektörlerden girişimcilere sunulan desteklerin örneklerini ve bunlardan nasıl faydalanılabileceğini detaylı olarak inceleyeceğiz.
Örneğin, KOSGEB (Küçük ve Orta Ölçekli İşletmeleri Geliştirme ve Destekleme İdaresi Başkanlığı), girişimcilere sağladığı hibe ve krediler ile öne çıkmaktadır. KOSGEB’in Yeni Girişimci Destek Programı, yeni iş kuran girişimcilere iş planı geliştirme, danışmanlık hizmetleri ve finansal destek sağlamaktadır. 2022 verilerine göre, bu programdan faydalanan girişimcilerin %70’inden fazlası işletmelerini bir yıl boyunca faal olarak sürdürmüştür. Bu da programın etkinliğini göstermektedir.
Teknoloji geliştirme bölgeleri (TGB), Ar-Ge faaliyetlerinde bulunan girişimcilere önemli avantajlar sunmaktadır. TGB’lerde yer alan firmalar, vergi muafiyetleri, kira indirimleri ve çeşitli teşviklerden yararlanabilirler. Örneğin, bir yazılım şirketi TGB’de yer alarak, Ar-Ge faaliyetleri için aldığı ekipmanların vergiden muaf olmasını sağlayabilir ve böylece maliyetlerini önemli ölçüde düşürebilir. Bu durum, şirketin rekabet gücünü artırır ve daha hızlı büyümesini sağlar. İstatistiklere göre, TGB’lerde yer alan firmalar, diğer firmalara göre ortalama %20 daha hızlı büyümektedir.
Tarım sektöründe faaliyet gösteren girişimciler için de çeşitli destekler bulunmaktadır. Tarım ve Orman Bakanlığı, çiftçilere, hayvancılık yapanlara ve tarımsal işletmelere çeşitli hibe ve kredi programları sunmaktadır. Bu programlar, modern tarım tekniklerinin kullanımı, sulama sistemlerinin geliştirilmesi ve tarımsal ürünlerin pazarlanması gibi konularda destek sağlamaktadır. Örneğin, organik tarım yapan bir çiftçi, Bakanlık tarafından sağlanan hibe ile organik sertifikasyon masraflarını karşılayabilir ve ürünlerini daha yüksek fiyatlardan satabilir.
Avrupa Birliği fonları da girişimciler için önemli bir kaynak oluşturmaktadır. KOBİ’lere yönelik çeşitli programlar aracılığıyla, inovasyon, teknoloji transferi ve uluslararasılaşma konularında destek sağlanmaktadır. Bu fonlardan yararlanmak için, proje önerilerinin AB kriterlerine uygun olması ve detaylı bir şekilde hazırlanması gerekmektedir. Başarılı bir proje önerisi, girişimciye önemli miktarda finansman sağlayabilir ve işletmesinin uluslararası pazarda rekabet gücünü artırabilir.
Sonuç olarak, girişimciler, devlet desteklerinden ve uluslararası fonlardan maksimum düzeyde faydalanmak için, mevcut programları yakından takip etmeli, başvuru koşullarını dikkatlice incelemeli ve uzmanlardan destek almalıdır. Bu sayede, yeni iş kurma sürecindeki riskleri azaltırken, işletmelerinin sürdürülebilirliğini ve büyümesini sağlayabilirler. Bilgi ve doğru planlama, girişimcilerin devlet desteklerinden en iyi şekilde yararlanmalarını sağlayacak en önemli faktörlerdir.
Girişimcilik için Devlet Teşviklerinden Nasıl Faydalanılır?
Başarılı Başvuru İpuçları
Devlet, girişimcileri desteklemek ve ekonomik büyümeyi teşvik etmek amacıyla çeşitli teşvik programları sunmaktadır. Ancak, bu teşviklerden faydalanmak için başarılı bir başvuru yapmak kritik öneme sahiptir. Başarısız başvuruların en sık nedenleri arasında eksik veya yanlış bilgi sunumu, projenin yeterince açıklanamaması ve başvuru süreçlerine ilişkin kuralların göz ardı edilmesi yer almaktadır. Bu nedenle, başvuru sürecinde dikkat edilmesi gereken bazı önemli noktalar bulunmaktadır.
Öncelikle, başvuru çağrısının tüm detaylarını dikkatlice incelemek gerekmektedir. Başvuru kılavuzunda belirtilen tüm şartları karşıladığınızdan emin olmalı ve istenen tüm belgeleri eksiksiz bir şekilde hazırlamalısınız. Örneğin, bazı teşvik programları belirli sektörlere veya işletme büyüklüklerine yönelik olabilir. Başvuru yapmadan önce, projenizin bu kriterlere uygunluğunu kontrol etmek önemlidir. Unutmayın ki, eksik veya yanlış bilgiler başvurunuzu doğrudan reddetmeye yol açabilir. Örneğin, Küçük ve Orta Ölçekli İşletmeleri Geliştirme ve Destekleme İdaresi Başkanlığı (KOSGEB) verilerine göre, başvuruların büyük bir kısmı eksik belge nedeniyle reddedilmektedir.
Başvuru formunu doldururken net ve özlü bir dil kullanmaya özen gösterin. Projenizin amacını, hedef kitlesini, maliyetlerini ve beklenen getirilerini açık ve anlaşılır bir şekilde anlatın. Karmaşık jargon veya teknik terimlerden kaçınarak, herkesin anlayabileceği bir dil kullanın. Projenizin özgünlüğünü ve yenilikçiliğini vurgulayın. Rakiplerinizden sizi ayıran faktörleri açıkça belirtin. Örneğin, yenilikçi bir teknoloji kullanıyorsanız veya sürdürülebilir bir iş modeli geliştiriyorsanız, bunu başvurunuzda detaylı olarak açıklayın. İstatistiksel veriler ve piyasa araştırması sonuçları kullanarak iddialarınızı destekleyin. Bu, başvurunuzun güvenilirliğini artıracaktır.
Mali planlama, başarılı bir başvuru için olmazsa olmazlardandır. Gelir ve gider tahminlerinizi detaylı bir şekilde sunmalı ve projenizin finansal sürdürülebilirliğini açıkça göstermelisiniz. Gelir projeksiyonlarınız gerçekçi ve makul olmalıdır. Ayrıca, teşvikten alacağınız fonların nasıl kullanılacağını net bir şekilde belirtmelisiniz. Örneğin, fonların ekipman alımı, pazarlama çalışmaları veya personel istihdamı gibi belirli kalemler için kullanılacağını açıkça belirtmelisiniz. Bu, başvuru değerlendiricilerine projenizin planlı ve organize bir şekilde yürütüleceğini gösterir.
Son olarak, başvuru sürecini takip etmek ve gerekli belgeleri zamanında teslim etmek önemlidir. Başvuru durumunuzu düzenli olarak kontrol edin ve yetkililerle iletişim halinde kalın. Gerektiğinde ek bilgi veya belge taleplerine hızlı ve etkili bir şekilde yanıt verin. Bu, başvuru sürecinin sorunsuz bir şekilde ilerlemesine yardımcı olacaktır. Unutmayın ki, başarılı bir başvuru, projenizin başarısı için ilk ve en önemli adımdır.
Bu çalışmada, girişimcilerin devlet tarafından sunulan teşviklerden nasıl etkin bir şekilde faydalanabilecekleri ele alındı. Araştırmamız, hibe programları, vergi indirimleri, kredi garantileri ve eğitim ve danışmanlık hizmetleri gibi çeşitli devlet destek mekanizmalarının girişimciler için sunduğu önemli fırsatları ortaya koymuştur. Ancak, bu teşviklerden tam anlamıyla yararlanabilmek için, girişimcilerin ilgili kurum ve kuruluşların şartlarını ve prosedürlerini detaylı bir şekilde anlamaları, uygun başvuru belgelerini eksiksiz ve doğru bir şekilde hazırlamaları ve süreç boyunca aktif bir takip mekanizması kurmaları gerekmektedir.
Çalışmamızda vurgulanan önemli noktalardan biri, iş planının önemidir. Başarılı bir iş planı, girişimcilerin fikirlerini somutlaştırmak, hedef kitlelerini tanımlamak, pazar araştırmalarını sunmak ve finansal projeksiyonlarını göstermek açısından kritik bir rol oynar. Güçlü bir iş planı, devlet destek programlarına başvururken girişimcilerin ikna edici bir argüman sunmasını sağlar ve başarı şanslarını artırır. Ayrıca, girişimcilerin hedefledikleri teşvik programlarını dikkatlice araştırmaları ve seçilen programa uygunluklarını doğrulamaları gerekmektedir. Yanlış programa başvuru yapmak, zaman kaybına ve hayal kırıklığına neden olabilir.
Gelecek trendler açısından bakıldığında, devletin teknoloji tabanlı girişimleri daha fazla desteklemesi ve yeşil ekonomiye yönelik teşvikleri artırması beklenmektedir. Yapay zekâ, fintech ve sürdürülebilir enerji gibi alanlarda faaliyet gösteren girişimciler, gelecekte daha fazla devlet desteği alma potansiyeline sahiptir. Bununla birlikte, bürokrasiyi azaltmak ve başvuru süreçlerini basitleştirmek, girişimcilerin devlet teşviklerinden daha kolay yararlanmalarını sağlayacak önemli bir adımdır. Daha şeffaf ve erişilebilir bir sistem, girişimcilik ekosisteminin gelişimine önemli katkı sağlayacaktır.
Sonuç olarak, devlet teşviklerinden faydalanmak, girişimlerin başarı şansını önemli ölçüde artırmaktadır. Ancak, bu teşviklerden tam anlamıyla yararlanmak için, girişimcilerin bilinçli bir yaklaşım sergilemeleri, iş planlarını titizlikle hazırlamaları ve ilgili kurumlarla etkin bir iletişim kurmaları gerekmektedir. Devletin de, girişimcilere daha kolay erişilebilir ve destekleyici bir ortam sunması, ülke ekonomisinin büyümesi ve istihdamın artması açısından büyük önem taşımaktadır.
