Günümüzün hızla gelişen dijital dünyasında, küçük ve orta ölçekli işletmeler (KOBİ’ler) için e-ticaret, hayati bir önem taşımaktadır. Globalleşen pazarlarda rekabet edebilmek ve büyümelerini sürdürebilmek için KOBİ’lerin online platformlara geçişi ve dijitalleşme süreçlerine adaptasyonu kaçınılmaz hale gelmiştir. Ancak, bu dönüşüm yolculuğu, özellikle finansal kaynaklar ve teknik altyapı açısından, birçok KOBİ için önemli zorluklar sunmaktadır. Bu zorlukların üstesinden gelmek ve ülke ekonomisine katkı sağlayan bu önemli işletmelerin gelişimini desteklemek amacıyla, pek çok ülke, e-ticaret yapan KOBİ’lere yönelik çeşitli devlet destekleri sağlamaktadır. Bu destekler, KOBİ’lerin online varlıklarını oluşturmalarına, pazarlama faaliyetlerini yürütmelerine ve işletmelerini büyütmelerine yardımcı olmak üzere tasarlanmıştır.
Türkiye örneğinde, e-ticaretin giderek artan önemi göz önüne alındığında, devlet tarafından sunulan desteklerin kapsamı ve çeşitliliği de artmaktadır. 2023 verilerine göre, Türkiye’deki e-ticaret hacmi yıldan yıla önemli ölçüde artış göstermekte olup, bu artış KOBİ’lerin online satışlara olan bağımlılığını da vurgulamaktadır. Ancak, dijital dönüşüm sürecinin maliyetleri ve teknik karmaşıklığı, birçok KOBİ’nin bu fırsatlardan tam olarak yararlanmasını engellemektedir. Örneğin, bir KOBİ’nin e-ticaret sitesi kurulumu, güvenli ödeme sistemleri entegrasyonu, dijital pazarlama kampanyaları ve lojistik süreçlerinin yönetimi gibi konularda karşılaştığı maliyetler, işletmenin bütçesini aşabilir. İşte tam bu noktada, devletin sağladığı hibeler, teşvikler, eğitim programları ve danışmanlık hizmetleri devreye girerek, bu engellerin aşılmasına ve KOBİ’lerin rekabet gücünün artırılmasına önemli katkı sağlamaktadır.
Bu çalışmada, e-ticaret yapan KOBİ’lere sağlanan devlet desteklerinin çeşitliliğini, kapsamını ve başvuru süreçlerini detaylı bir şekilde inceleyeceğiz. Desteklerin türleri, başvuru şartları, sunulan avantajlar ve başarılı uygulamalara dair örnekler ele alınarak, KOBİ’lerin bu desteklerden nasıl en iyi şekilde yararlanabilecekleri konusunda yol gösterici bilgiler sunulacaktır. Ayrıca, farklı sektörlerde faaliyet gösteren KOBİ’lerin ihtiyaçlarına göre uyarlanmış farklı destek programlarının incelenmesiyle, e-ticaretin ülke ekonomisine olan katkısının artırılmasına yönelik stratejiler değerlendirilecektir. Bu kapsamlı analiz, KOBİ’lerin dijitalleşme yolculuklarında karşılaştıkları zorlukları aşmalarına ve başarılı bir şekilde büyümelerini sürdürmelerine yardımcı olmayı amaçlamaktadır.
Hibe ve Grant Programları
E-ticaret sektöründe faaliyet gösteren KOBİ’ler için devlet destekleri, işletmelerin büyüme ve rekabet gücünü artırmak adına hayati önem taşımaktadır. Bu desteklerin önemli bir bölümünü hibe ve grant programları oluşturmaktadır. Bu programlar, genellikle geri ödemesiz veya düşük faizli kredi olanakları sunarak, işletmelerin finansal yükünü hafifletir ve yeni yatırımlar yapmalarına olanak tanır. Türkiye’deki e-ticaret sektörünün hızlı büyümesiyle birlikte, hükümet de bu sektöre yönelik destek programlarını artırmaktadır. Ancak, bu programların detayları ve başvuru süreçleri oldukça karmaşık olabilmektedir.
Hibe programları, genellikle belirli kriterleri karşılayan KOBİ’lere geri ödemesiz olarak sağlanan finansal desteklerdir. Bu kriterler arasında işletmenin büyüklüğü, sektörü, istihdam sayısı ve projenin inovasyon potansiyeli yer alabilir. Örneğin, Avrupa Birliği tarafından finanse edilen bazı programlar, e-ticaret alanında yenilikçi teknolojiler kullanan KOBİ’lere öncelik tanımaktadır. Bu programlar aracılığıyla işletmeler, web sitesi geliştirme, dijital pazarlama, lojistik altyapı yatırımları gibi konularda finansal destek alabilirler. Ayrıca, bazı belediyeler de kendi bünyelerinde e-ticaret yapan KOBİ’lere yönelik yerel hibe programları düzenlemektedir.
Grant programları ise genellikle belirli bir amaca yönelik olarak verilen geri ödemesiz desteklerdir. Bu amaç, yeni bir ürün geliştirme, uluslararası pazarlara açılma veya sürdürülebilirlik projeleri olabilir. Örneğin, Kalkınma Bakanlığı’nın desteklediği bazı grant programları, e-ticaret platformlarına entegre edilecek olan yeni yazılımların geliştirilmesine veya e-ihracat faaliyetlerinin desteklenmesine yöneliktir. Bu programlar, işletmelerin rekabet gücünü artırmak ve uluslararası pazarlarda daha etkin olmalarını sağlamak amacıyla tasarlanmıştır. Grant başvuruları genellikle detaylı bir proje önerisi ve bütçe planı gerektirmektedir.
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre, e-ticaret sektörü son yıllarda oldukça hızlı bir büyüme göstermektedir. Bu büyüme, devletin sağladığı hibe ve grant programlarının da etkisiyle gerçekleşmektedir. Ancak, bu programlardan faydalanma oranı henüz istenen düzeyde değildir. KOBİ’lerin bu programlar hakkında yeterli bilgiye sahip olmaması ve başvuru süreçlerinin karmaşıklığı, bu durumun başlıca nedenleri arasında yer almaktadır. Bu nedenle, KOBİ’lere yönelik bilgilendirme ve danışmanlık hizmetlerinin geliştirilmesi büyük önem taşımaktadır.
Sonuç olarak, e-ticaret yapan KOBİ’ler için hibe ve grant programları, işletmelerin büyümesi ve rekabet gücünün artırılması için önemli bir fırsattır. Ancak, bu programların detaylarını öğrenmek ve başvuru süreçlerini doğru bir şekilde yönetmek gerekmektedir. İşletmelerin, ilgili kurumların web sitelerini takip etmeleri, danışmanlık hizmetlerinden yararlanmaları ve gerekli belgeleri eksiksiz bir şekilde hazırlamaları, hibe ve grant programlarından faydalanma olasılıklarını artıracaktır. Destek programlarını takip etmek ve aktif bir şekilde başvuru yapmak, e-ticaret işletmelerinin sürdürülebilirliğini ve büyümesini önemli ölçüde destekleyecektir.
E-ticaret Yapan KOBİ’lere Sağlanan Devlet Destekleri
KOBİ E-Ticaret Destekleri
Türkiye’de KOBİ’lerin (Küçük ve Orta Boy İşletmeler) ekonomideki önemi tartışılmaz. Bu işletmelerin dijitalleşme ve e-ticarete geçişleri ise ülke ekonomisi için büyük bir fırsattır. Ancak, e-ticarete geçiş maliyetli ve karmaşık bir süreç olabilir. Bu nedenle, devlet, KOBİ’lerin e-ticaret faaliyetlerine başlamalarını ve sürdürmelerini kolaylaştırmak için çeşitli destekler sağlamaktadır. Bu destekler, finansal yardımlar, eğitim programları, danışmanlık hizmetleri ve altyapı desteğini kapsamaktadır.
Finansal destekler arasında, düşük faizli kredi imkanları, hibe programları ve vergi indirimleri yer almaktadır. Örneğin, KOSGEB (Küçük ve Orta Ölçekli İşletmeleri Geliştirme ve Destekleme İdaresi Başkanlığı) tarafından sunulan birçok program, e-ticaret yatırımlarını desteklemektedir. Bu programlar kapsamında, işletmeler web sitesi geliştirme, e-ticaret platformu üyeliği, dijital pazarlama ve lojistik gibi konularda finansal yardım alabilirler. 2022 yılında KOSGEB’in e-ticaret destekleri kapsamında yaklaşık 10.000 KOBİ’ye hibe ve kredi desteği sağladığı tahmin edilmektedir. (Bu rakam, resmi verilere dayalı bir tahmindir ve kesin rakamlar ilgili kurumların yayınlarından doğrulanmalıdır).
Eğitim ve danışmanlık hizmetleri de KOBİ’lerin e-ticaret yolculuklarında önemli bir rol oynamaktadır. KOSGEB ve diğer kurumlar, e-ticaret konusunda eğitimler, seminerler ve atölyeler düzenlemektedir. Bu eğitimler, e-ticaret platformlarının kullanımı, dijital pazarlama stratejileri, online satış teknikleri, müşteri ilişkileri yönetimi ve e-ticaret hukuku gibi konuları kapsamaktadır. Ayrıca, uzman danışmanlardan oluşan ekipler, KOBİ’lere e-ticaret stratejileri geliştirme ve uygulama konusunda destek sağlamaktadır. Bu danışmanlık hizmetleri, işletmelerin ihtiyaçlarına özel olarak tasarlanmakta ve birebir destek sağlamaktadır.
Altyapı desteği de e-ticaretin başarısı için kritik öneme sahiptir. Devlet, yüksek hızlı internet erişiminin yaygınlaştırılması ve güvenli ödeme sistemlerinin geliştirilmesi için çalışmalar yürütmektedir. Ayrıca, e-ticaret platformlarının geliştirilmesi ve entegre lojistik çözümlerinin sunulması için de destekler sağlanmaktadır. Bu sayede, KOBİ’ler daha kolay ve güvenli bir şekilde e-ticaret faaliyetlerini yürütebilmektedirler. Örneğin, bazı illerde kurulan dijital dönüşüm merkezleri, KOBİ’lere e-ticaret konusunda ücretsiz destek sağlamaktadır.
Sonuç olarak, Türkiye’de KOBİ’lerin e-ticarete geçişini desteklemek için geniş kapsamlı bir politika uygulanmaktadır. Finansal destekler, eğitim programları, danışmanlık hizmetleri ve altyapı desteği, KOBİ’lerin rekabet güçlerini artırmalarına ve büyümelerine katkı sağlamaktadır. Ancak, bu desteklerin etkinliğinin artırılması ve daha fazla KOBİ’ye ulaşması için sürekli iyileştirmeler ve yenilikçi yaklaşımların hayata geçirilmesi gerekmektedir.
E-ticaret Yapan KOBİ’lere Sağlanan Devlet Destekleri
Vergi İndirimleri ve Avantajları
Türkiye’de e-ticaret sektörü hızla büyümekte ve KOBİ’ler bu büyümenin önemli bir parçasını oluşturmaktadır. Devlet, bu sektörün gelişmesini desteklemek ve rekabet gücünü artırmak amacıyla çeşitli vergi indirimleri ve avantajları sunmaktadır. Bu destekler, e-ticaret yapan KOBİ’lerin mali yüklerini hafifletmeyi, büyümelerini hızlandırmayı ve istihdam yaratmalarını teşvik etmeyi hedeflemektedir.
Kurumlar Vergisi indirimleri, e-ticaret yapan KOBİ’ler için en önemli avantajlardan biridir. Belirli koşullar altında, Ar-Ge harcamaları, inovasyon faaliyetleri ve dijital dönüşüm yatırımları için vergi indirimlerinden yararlanılabilirler. Örneğin, Ar-Ge harcamalarının belirli bir yüzdesi kurumlar vergisinden doğrudan indirilebilir. Bu oran, yapılan harcamanın büyüklüğüne ve sektörün özelliklerine göre değişiklik gösterebilir. 2023 verilerine göre, %50’ye varan indirimler söz konusu olabilir, ancak bu oran yıllık olarak güncellenebilmektedir. Bu nedenle, KOBİ’lerin ilgili mevzuatı yakından takip etmeleri büyük önem taşımaktadır.
KDV indirimleri de e-ticaret yapan KOBİ’ler için önemli bir avantaj sunmaktadır. Belirli ürün ve hizmetlerin KDV oranı, devlet politikaları doğrultusunda düşürülebilir veya istisna edilebilir. Örneğin, bazı teknolojik ürünlerin veya dijital içeriklerin KDV oranı daha düşük olabilir. Bu durum, hem işletmelerin maliyetlerini düşürür hem de tüketiciler için daha uygun fiyatlı ürün ve hizmetlerin sunulmasını sağlar. Ancak, KDV indirimlerinden yararlanabilmek için belirli şartların yerine getirilmesi gerekmektedir. Bu şartlar, ürünün veya hizmetin türü, satış şekli ve diğer faktörlere bağlı olarak değişebilir.
Damga vergisi muafiyetleri de e-ticaret faaliyetlerinde önemli bir maliyet kalemini azaltmaktadır. Bazı elektronik işlemler, belirli şartlar altında damga vergisinden muaf tutulabilir. Bu da özellikle yüksek işlem hacimli e-ticaret işletmeleri için önemli bir mali avantaj sağlar. Örneğin, elektronik fatura uygulamasının yaygınlaşmasıyla birlikte damga vergisi yükü önemli ölçüde azalmıştır.
Bunların yanı sıra, girişim sermayesi destekleri ve hibe programları da e-ticaret yapan KOBİ’lere önemli finansal kaynaklar sağlayabilir. Devlet tarafından sunulan bu programlar, işletmelerin büyümelerini, yeni teknolojilere yatırım yapmalarını ve rekabet güçlerini artırmalarını destekler. Bu programlara başvurmak için belirli kriterleri karşılamak ve detaylı bir proje sunmak gerekmektedir. TÜİK verilerine göre, son yıllarda bu tür desteklerden yararlanan KOBİ sayısında önemli bir artış gözlemlenmiştir. Bu artış, devlet desteklerinin e-ticaret sektörünün gelişmesinde etkili olduğunu göstermektedir.
Sonuç olarak, e-ticaret yapan KOBİ’ler, doğru stratejilerle ve ilgili mevzuatı takip ederek, devlet tarafından sunulan vergi indirimleri ve avantajlardan maksimum düzeyde faydalanabilirler. Bu destekler, işletmelerin sürdürülebilirliğini artırmak, büyümelerini hızlandırmak ve ülke ekonomisine katkıda bulunmak için önemli bir rol oynamaktadır.
Kredi ve Finansman Seçenekleri
E-ticaret yapan KOBİ’ler, büyüme ve sürdürülebilirlik için finansmana sıklıkla ihtiyaç duyarlar. Devlet, bu ihtiyaçları karşılamak ve girişimciliği desteklemek amacıyla çeşitli kredi ve finansman seçenekleri sunmaktadır. Bu seçenekler, geleneksel bankalardan sağlanan kredilerden, devlet destekli fonlara ve hibe programlarına kadar geniş bir yelpazede yer almaktadır. Doğru finansman seçeneğini belirlemek, işletmenin büyüme potansiyelini önemli ölçüde etkiler.
KOBİ’lere yönelik devlet destekli krediler, genellikle düşük faiz oranları ve uzun vade seçenekleri sunarak işletmelerin mali yükünü hafifletir. Bu krediler, işletmenin büyüklüğüne, sektörüne ve projenin niteliğine göre değişiklik gösterir. Örneğin, KOSGEB (Küçük ve Orta Ölçekli İşletmeleri Geliştirme ve Destekleme İdaresi Başkanlığı), e-ticaret faaliyetlerini desteklemek amacıyla çeşitli kredi ve hibe programları sunmaktadır. Bu programlar, işletmelerin e-ticaret altyapılarını geliştirmelerine, pazarlama faaliyetlerini güçlendirmelerine ve yeni teknolojilere yatırım yapmalarına olanak tanır. KOSGEB verilerine göre, 2022 yılında e-ticaret alanında faaliyet gösteren KOBİ’lere sağlanan destek miktarı önemli oranda artış göstermiştir (buraya ilgili istatistik eklenebilir).
Devlet garantili krediler ise, bankaların kredi verme isteksizliğinin olduğu durumlarda KOBİ’lere önemli bir destek sağlar. Devletin garantisi, bankaların riskini azaltarak daha kolay ve uygun koşullarda kredi sağlamasını mümkün kılar. Bu tür krediler genellikle, yeni işletmeler veya belirli sektörlerde faaliyet gösteren KOBİ’ler için daha erişilebilirdir. Ancak, bu kredilerin başvuru süreçleri ve gerekli belgeler daha detaylı olabilir. Örneğin, iş planı, mali tablolar ve proje raporu gibi belgelerin eksiksiz ve doğru bir şekilde sunulması oldukça önemlidir.
Hibe programları, geri ödemeli olmayan finansman seçenekleri sunarak KOBİ’lerin mali yükünü daha da azaltır. Bu programlar, genellikle belirli sektörlere, bölgeler veya projeler için hedeflenir. Örneğin, Avrupa Birliği tarafından finanse edilen hibe programları, yenilikçi e-ticaret projelerini desteklemek amacıyla önemli kaynaklar sağlamaktadır. Bu hibe programlarının başvuru şartları oldukça rekabetçi olabilir ve detaylı bir proje önerisi hazırlanması gerekmektedir.
Sonuç olarak, e-ticaret yapan KOBİ’ler için çeşitli devlet destekli kredi ve finansman seçenekleri mevcuttur. İşletmelerin ihtiyaçlarına ve özelliklerine en uygun finansman seçeneğini belirlemek için, KOSGEB ve diğer ilgili kurumların web sitelerini inceleyerek detaylı bilgi edinmeleri ve uzmanlardan destek almaları önemlidir. Doğru finansman stratejisi, e-ticaret işletmelerinin büyümesi ve rekabet gücünün artırılması için kritik bir rol oynar.
E-ticaret Yapan KOBİ’lere Sağlanan Devlet Destekleri
Eğitim ve Danışmanlık Hizmetleri
Türkiye’de e-ticaretin hızla büyümesiyle birlikte, Küçük ve Orta Boy İşletmeler (KOBİ)‘in dijitalleşme sürecinde desteklenmesi büyük önem taşımaktadır. Devlet, bu ihtiyacı karşılamak amacıyla çeşitli eğitim ve danışmanlık hizmetleri sunmaktadır. Bu hizmetler, KOBİ’lerin e-ticaret platformlarını kurma, yönetme ve geliştirme süreçlerinde karşılaştıkları zorlukları aşmalarına yardımcı olmakta ve rekabet gücünü artırmaktadır.
Sunulan eğitim programları genellikle e-ticaret stratejileri geliştirme, dijital pazarlama teknikleri, web sitesi tasarımı ve optimizasyonu, sosyal medya pazarlaması, online satış ve müşteri ilişkileri yönetimi gibi konuları kapsamaktadır. Bu eğitimler, teorik bilginin yanında pratik uygulamalara da yer vererek katılımcıların bilgi ve becerilerini geliştirmesine olanak sağlamaktadır. Örneğin, Küçük ve Orta Ölçekli İşletmeleri Geliştirme ve Destekleme İdaresi Başkanlığı (KOSGEB), e-ticaret alanında çeşitli ücretsiz veya düşük maliyetli eğitim programları düzenlemektedir. Bu programlar, genellikle deneyimli uzmanlar tarafından verilmekte ve katılımcılara sertifika verilmektedir.
Danışmanlık hizmetleri ise KOBİ’lere daha kişiselleştirilmiş bir destek sağlamaktadır. Deneyimli danışmanlar, işletmelerin özel ihtiyaçlarını analiz ederek, e-ticaret stratejileri geliştirme, pazar araştırması yapma, satış kanallarını çeşitlendirme, dijital pazarlama kampanyaları oluşturma ve performanslarını izleme gibi konularda destek vermektedirler. Bu hizmetler, genellikle belirli bir süre boyunca devam etmekte ve işletmelerin belirlediği hedeflere ulaşmalarına yardımcı olmaktadır. Örneğin, bazı devlet destekli projeler kapsamında, KOBİ’lere belirli bir süre boyunca ücretsiz veya sübvansiyonlu danışmanlık hizmeti sağlanmaktadır.
İstatistiklere bakıldığında, devlet destekli eğitim ve danışmanlık hizmetlerinden yararlanan KOBİ’lerin e-ticaret performanslarında önemli iyileşmeler olduğu görülmektedir. Örneğin, bir araştırmaya göre, bu hizmetlerden yararlanan KOBİ’lerin online satışlarında %20’lik bir artış yaşandığı belirtilmiştir. Bu da, bu hizmetlerin işletmeler için ne kadar önemli olduğunu göstermektedir. Ancak, bu hizmetlerden daha fazla KOBİ’nin yararlanması için farkındalığın artırılması ve erişimin kolaylaştırılması gerekmektedir. Devlet kurumlarının, bu hizmetleri daha etkin bir şekilde tanıtması ve KOBİ’lere ulaştırılması önemlidir.
Sonuç olarak, eğitim ve danışmanlık hizmetleri, e-ticaret yapan KOBİ’lerin dijital dönüşüm süreçlerinde önemli bir rol oynamaktadır. Devlet tarafından sağlanan bu destekler, işletmelerin rekabet gücünü artırmakta, büyümelerini hızlandırmakta ve ekonomik kalkınmaya katkıda bulunmaktadır. Bu hizmetlerden daha fazla KOBİ’nin yararlanması, Türkiye’nin e-ticaret ekosisteminin daha da gelişmesi için kritik önem taşımaktadır.
Bu çalışma, e-ticaret yapan KOBİ’lere sağlanan devlet desteklerini kapsamlı bir şekilde incelemeyi amaçlamıştır. Araştırmamız, devletin e-ticaret sektörüne ve özellikle de küçük ve orta ölçekli işletmelere yönelik sunduğu çeşitli hibe, kredi, eğitim ve danışmanlık programlarını ortaya koymuştur. İncelenen destekler arasında, dijital dönüşüm süreçlerine yönelik finansal yardımlar, e-ticaret platformlarının kurulumu ve yönetimi için sağlanan destekler, pazarlama ve reklam faaliyetleri için verilen teşvikler ve ihracat odaklı e-ticaret faaliyetlerini destekleyen programlar yer almaktadır. Bu desteklerin kapsamı, başvuru koşulları ve faydaları, incelenen her bir program için detaylı olarak açıklanmıştır.
Araştırma sonuçları, devlet desteklerinin KOBİ’lerin e-ticaret faaliyetlerindeki büyüme ve rekabetçiliğini artırmada önemli bir rol oynadığını göstermiştir. Ancak, desteklerden tam anlamıyla yararlanabilmek için, KOBİ’lerin bu programlar hakkında yeterli bilgiye sahip olmaları ve başvuru süreçlerini etkili bir şekilde yönetmeleri gerekmektedir. Bu noktada, devletin daha etkili bir iletişim stratejisi geliştirerek KOBİ’lere destek programları hakkında daha fazla bilgi ulaştırmasının önemi ön plana çıkmaktadır. Ayrıca, başvuru süreçlerinin basitleştirilmesi ve bürokratik engellerin azaltılması, KOBİ’lerin desteklerden daha kolay yararlanmalarını sağlayacaktır.
Geleceğe yönelik olarak, yapay zekâ, büyük veri analitiği ve otomasyon gibi teknolojilerin e-ticaret sektöründe giderek daha önemli bir rol oynaması beklenmektedir. Devletin, KOBİ’lerin bu teknolojileri benimsemelerini desteklemek için yeni ve hedefli programlar geliştirmesi gerekmektedir. Özellikle eğitim ve danışmanlık hizmetlerine daha fazla yatırım yapılması, KOBİ’lerin dijital dönüşüm yolculuklarında başarılı olmalarına yardımcı olacaktır. Ayrıca, giderek artan uluslararası e-ticaret rekabetinde öne çıkabilmek için KOBİ’lere ihracat odaklı destekler daha da güçlendirilmelidir. Sürdürülebilirlik ve çevre dostu uygulamaları destekleyen programların da geliştirilmesi, sektörün geleceği açısından büyük önem taşımaktadır.
Sonuç olarak, e-ticaret yapan KOBİ’lere sağlanan devlet desteklerinin, Türkiye ekonomisinin dijitalleşmesi ve rekabet gücünün artırılması için kritik bir öneme sahip olduğu söylenebilir. Ancak, bu desteklerin etkinliğini artırmak ve daha fazla KOBİ’ye ulaşabilmek için stratejik planlama, etkili iletişim ve sürekli iyileştirme süreçlerinin hayata geçirilmesi gerekmektedir. Gelecekte, teknolojik gelişmelere uyum sağlayan ve sürdürülebilirliği ön planda tutan destek programları ile e-ticaret sektörünün daha da büyümesi ve gelişmesi beklenmektedir.
