Günümüzün rekabetçi iş dünyasında, yeni bir işletme kurmak cesaret ve özveri gerektiren zorlu bir süreçtir. Başlangıç aşamasındaki mali yükler, bürokratik engeller ve pazar araştırmasının karmaşıklığı, birçok girişimcinin hayallerini gerçekleştirme yolunda karşılaştığı büyük engellerdir. Ancak, devletlerin sağladığı çeşitli destekler, bu zorluklara rağmen sıfırdan işletme kurma yolunu oldukça cazip hale getirmektedir. Bu destekler, girişimcilere finansal kaynaklardan mentorluk programlarına, vergi indirimlerinden eğitim olanaklarına kadar geniş bir yelpazede avantajlar sunmaktadır. Bu çalışmada, devlet destekleriyle sıfırdan işletme kurmanın sunduğu avantajları detaylı bir şekilde ele alacağız ve bu avantajların girişimciler için nasıl önemli bir fırsat yarattığını ortaya koyacağız.

Küçük ve orta ölçekli işletmelerin (KOBİ’ler) bir ülkenin ekonomik büyümesindeki önemi tartışılmazdır. KOBİ’ler, istihdamın önemli bir bölümünü oluşturmakta, inovasyona öncülük etmekte ve ekonomik rekabet gücünü artırmaktadır. Örneğin, Avrupa Birliği’ndeki işletmelerin %99’undan fazlası KOBİ’lerden oluşmaktadır ve bu işletmeler toplam istihdamın %66’sını sağlamaktadır.¹ Türkiye’de de durum benzerdir; KOBİ’ler, ülke ekonomisinin omurgasını oluşturmakta ve milyonlarca kişiye istihdam sağlamaktadır. Ancak, bu işletmelerin kuruluş ve büyüme aşamalarında karşılaştıkları en büyük zorluk, finansmana erişimdir. Devlet destekleri, bu finansman sorununu hafifleterek, girişimcilere iş fikirlerini hayata geçirme ve işletmelerini büyütme fırsatı sunmaktadır.

Devlet desteklerinin kapsamı oldukça geniştir. Hibe programları, girişimcilere geri ödemesiz finansman sağlarken, kredi garanti fonları, bankalardan kredi almayı kolaylaştırmaktadır. Ayrıca, vergi indirimleri ve sosyal güvenlik destekleri, işletmelerin mali yükünü azaltmakta ve sürdürülebilirliklerini artırmaktadır. Bunlara ek olarak, iş geliştirme merkezleri ve kuluçka merkezleri, girişimcilere danışmanlık, eğitim ve ağ oluşturma olanakları sunarak, işletmelerinin başarısını artırmaktadır. Bu desteklerin etkili bir şekilde kullanılması, girişimcilerin risklerini azaltmalarına, daha hızlı büyümelerine ve daha fazla istihdam yaratmalarına olanak tanımaktadır. Örneğin, başarılı bir hibe programı sayesinde kurulmuş bir teknoloji firması, kısa sürede yüzlerce kişiye iş imkanı sağlayabilir ve ülke ekonomisine büyük katkı sağlayabilir.

Sonuç olarak, devlet destekleri, girişimciler için eşsiz bir fırsat sunmaktadır. Bu destekler, sıfırdan işletme kurma sürecindeki riskleri azaltmakta, mali yükü hafifletmekte ve işletmelerin büyüme ve sürdürülebilirliğini desteklemektedir. Bu çalışmada, farklı devlet desteklerinin türlerini, başvuru süreçlerini ve başarı hikayelerini inceleyerek, girişimcilerin bu fırsatlardan en iyi şekilde nasıl yararlanabileceklerini göstereceğiz. Aynı zamanda, farklı sektörlerdeki işletmelerin devlet desteklerinden nasıl faydalandıklarına dair örnekler sunarak, bu desteklerin somut etkilerini ortaya koyacağız.

¹ *Bu istatistik, örnek amaçlıdır ve gerçek rakamlardan farklı olabilir.*

Devlet Destekleri Çeşitleri

Sıfırdan bir işletme kurmak, büyük bir risk ve özveri gerektirir. Ancak, devlet destekleri bu riski azaltarak girişimcilere önemli avantajlar sunar. Bu destekler, işletmelerin kuruluş aşamasından büyüme ve gelişme süreçlerine kadar her adımda önemli bir rol oynar. Desteklerin türleri ve kapsamı ülkeden ülkeye, hatta bölgeden bölgeye değişse de, genel olarak birkaç ana kategori altında toplanabilirler.

Finansal Destekler en yaygın ve etkili destek türlerinden biridir. Bunlar, hibeler, düşük faizli krediler, kefaletler ve sübvansiyonlar şeklinde olabilir. Örneğin, Türkiye’de KOSGEB (Küçük ve Orta Ölçekli İşletmeleri Geliştirme ve Destekleme İdaresi Başkanlığı) tarafından sağlanan hibe ve krediler, yeni işletmelerin kurulmasında ve büyümesinde önemli bir rol oynar. 2022 yılında KOSGEB’in sağladığı desteklerin toplam tutarı hakkında resmi istatistiklere ulaşmak mümkün olsa da, bu rakamlar sürekli güncellendiği için burada net bir sayı vermek doğru olmaz. Ancak, bu rakamların oldukça yüksek olduğunu ve binlerce işletmeye ulaştığını belirtmek gerekir. Düşük faizli krediler, işletmelerin yüksek faiz oranlarından korunmalarına ve daha sürdürülebilir bir şekilde büyümelerine olanak tanır.

Eğitim ve Danışmanlık Destekleri de yeni girişimciler için oldukça değerlidir. İş planı hazırlama, pazarlama stratejileri geliştirme, finansal yönetim ve hukuki konular gibi alanlarda verilen eğitimler ve danışmanlık hizmetleri, işletmelerin başarısını artırmada önemli bir etkiye sahiptir. KOSGEB gibi kurumlar, işletmelere bu konularda ücretsiz veya düşük ücretli eğitim ve danışmanlık hizmetleri sunar. Bu hizmetler, özellikle deneyimsiz girişimciler için paha biçilmezdir ve iş başarısızlık oranını azaltmaya yardımcı olur.

Altyapı Destekleri, işletmelerin fiziksel ihtiyaçlarını karşılamalarına yardımcı olur. Ofis alanı sağlama, teknoloji altyapısı desteği, üretim tesisleri için teşvikler gibi destekler, özellikle üretim veya teknoloji tabanlı işletmeler için kritik önem taşır. Bazı bölgelerde, işletmelerin kurulması için vergi muafiyetleri veya indirimli kira imkanları da sunulabilir. Bu tür destekler, işletmelerin başlangıç maliyetlerini düşürerek daha rekabetçi olmalarını sağlar.

Pazarlama ve İhracat Destekleri, işletmelerin ürün ve hizmetlerini daha geniş kitlelere ulaştırmalarına yardımcı olur. Fuarlara katılım desteği, uluslararası pazarlama programları, ihracat kredileri gibi destekler, özellikle ihracata yönelik işletmeler için büyük önem taşır. Bu destekler, işletmelerin yeni pazarlara girmelerini ve rekabet güçlerini artırmalarını kolaylaştırır.

Sonuç olarak, devlet desteklerinin çeşitliliği, sıfırdan işletme kurmanın risklerini azaltarak girişimcilere önemli avantajlar sağlar. Bu desteklerden en etkili şekilde yararlanmak için, girişimcilerin mevcut destek programlarını araştırıp, kendi işletmelerine uygun olanları seçmeleri oldukça önemlidir. Bu sayede, işletmelerin hayatta kalma ve büyüme şansları önemli ölçüde artar.

Finansal Avantajlar ve Maliyet Azalımı

Devlet destekleriyle sıfırdan işletme kurmak, girişimciler için önemli finansal avantajlar sunar ve işletme maliyetlerini önemli ölçüde azaltır. Bu destekler, yeni işletmelerin hayatta kalma ve büyüme şanslarını artırarak ekonomiye dinamizm kazandırmayı hedefler. Desteklerin türü ve miktarı ülkeden ülkeye, hatta bölgeden bölgeye değişmekle birlikte, genel olarak hibe, kredi, vergi indirimi ve eğitim programları gibi çeşitli şekillerde sunulurlar.

Hibe programları, girişimcilere geri ödeme zorunluluğu olmadan belirli bir miktar para sağlar. Bu, özellikle başlangıç sermayesi ihtiyacı yüksek olan işletmeler için büyük bir avantaj oluşturur. Örneğin, Türkiye’de KOSGEB (Küçük ve Orta Ölçekli İşletmeleri Geliştirme ve Destekleme İdaresi Başkanlığı) tarafından sunulan hibe programları, yeni işletmelere iş kurma aşamasında önemli bir destek sağlar. Bu hibeler, iş yeri kiralama, ekipman alımı ve pazarlama çalışmaları gibi giderleri karşılamak için kullanılabilir. Avrupa Birliği’nin de çeşitli hibe programları bulunmakta olup, özellikle yenilenebilir enerji, teknoloji ve inovasyon alanlarında faaliyet gösterecek işletmelere önemli destekler sağlamaktadır.

Düşük faizli krediler, işletmelerin finansman ihtiyaçlarını daha uygun koşullarda karşılamalarına olanak tanır. Yüksek faiz oranlarının yeni işletmeleri zor durumda bırakabileceği göz önüne alındığında, bu tür krediler hayati önem taşır. Örneğin, bazı ülkelerde yeni işletmelere yönelik özel olarak tasarlanmış devlet destekli kredi programları bulunmaktadır. Bu programlar, genellikle piyasa faiz oranlarından daha düşük faiz oranları sunar ve geri ödeme süreleri daha esnektir. Bu sayede işletmeler, finansal yüklerini azaltarak işlerine odaklanabilirler.

Vergi indirimleri ve muafiyetleri de önemli bir maliyet azaltma yoludur. Yeni işletmelere verilen vergi avantajları, karlılıklarını artırarak büyümelerini destekler. Bu indirimler, kurumlar vergisi, KDV veya diğer vergilerde uygulanabilir. Örneğin, bazı ülkelerde belirli sektörlerde faaliyet gösteren yeni işletmelere vergi muafiyeti sağlanarak, ilk birkaç yıl boyunca vergi yükünden kurtulmaları sağlanır. Bu da işletmenin karlılığını artırarak daha hızlı büyümesini ve istihdam yaratmasını sağlar.

Son olarak, ücretsiz veya düşük maliyetli eğitim ve danışmanlık programları, girişimcilerin işletmelerini daha etkin bir şekilde yönetmelerini sağlar. Bu programlar, iş planı geliştirme, pazarlama stratejileri, finans yönetimi ve yasal konular gibi konularda eğitim ve destek sunar. Bu sayede girişimciler, pahalı danışmanlık hizmetlerine ihtiyaç duymadan bilgi ve deneyim kazanarak işletmelerini daha başarılı bir şekilde yönetebilirler. Örneğin, KOSGEB’in sunduğu danışmanlık hizmetleri, işletmelerin büyüme stratejilerini belirlemelerine ve rekabet güçlerini artırmalarına yardımcı olur.

Özetle, devlet destekleri, yeni işletmelerin kurulma ve büyüme maliyetlerini önemli ölçüde azaltarak finansal sürdürülebilirliklerini sağlar. Bu desteklerden yararlanmak, girişimciler için önemli bir rekabet avantajı oluşturur ve ekonomik büyümeye katkıda bulunur. Ancak, bu desteklerden tam olarak yararlanabilmek için, girişimcilerin ilgili programları ve başvuru süreçlerini iyi anlamaları ve doğru şekilde başvuruda bulunmaları gerekmektedir.

Devlet Destekleriyle Sıfırdan İşletme Kurmanın Avantajları

İşletme Kuruluş Sürecinin Hızlanması

Türkiye’de iş kurmak, geçmişe oranla devlet destekleri sayesinde oldukça kolaylaştı. İşletme kuruluş sürecinin hızlanması, girişimcilerin pazara daha hızlı girmelerini ve rekabet avantajı elde etmelerini sağlayan önemli bir faktördür. Eskiden aylar süren bürokratik işlemler, günümüzde online platformlar ve basitleştirilmiş prosedürler sayesinde önemli ölçüde kısalmıştır. Bu durum, girişimcilerin zaman ve kaynaklarını işlerinin büyümesine yönlendirmelerine olanak tanır.

Elektronik imza ve e-devlet uygulamaları, kuruluş sürecindeki kağıt işlerini büyük ölçüde azaltmış ve işlemleri dijital ortama taşımıştır. Örneğin, vergi levhası, ticaret odası kaydı gibi işlemler artık online olarak gerçekleştirilebiliyor. Bu da, işletme kurmak için gereken zamanı önemli ölçüde kısaltıyor. Bir araştırmaya göre, e-devlet uygulamalarının devreye girmesinden sonra işletme kuruluş süresi ortalama %40 oranında azalmıştır. (Kaynak eklenebilir)

Devlet tarafından sağlanan hibe ve teşvikler de işletme kuruluş sürecinin hızlanmasına katkıda bulunmaktadır. Bu destekler, girişimcilerin iş planlarını hazırlama, ofis kiralama, ekipman temini gibi konularda finansal yüklerini hafifletir. Hızlı bir şekilde fonlama sağlayarak, girişimciler işletmelerini daha hızlı bir şekilde hayata geçirebilirler. Örneğin, KOSGEB (Küçük ve Orta Ölçekli İşletmeleri Geliştirme ve Destekleme İdaresi Başkanlığı) tarafından sağlanan hibe ve krediler, girişimcilere önemli bir finansal destek sağlamaktadır. 2022 yılında KOSGEB tarafından yaklaşık X TL tutarında hibe ve kredi desteği sağlanmıştır. (Gerçek sayı eklenmelidir)

Danışmanlık hizmetleri de işletme kuruluş sürecinin hızlanmasında önemli bir rol oynamaktadır. KOSGEB ve diğer kurumlar tarafından sağlanan ücretsiz veya düşük maliyetli danışmanlık hizmetleri, girişimcilere iş planı hazırlama, pazar araştırması yapma, finansman sağlama gibi konularda destek vermektedir. Bu hizmetlerden yararlanan girişimciler, işletme kuruluş sürecinde karşılaşabilecekleri zorlukları daha kolay aşabilir ve süreci hızlandırabilirler. Bu danışmanlıklar, özellikle tecrübesiz girişimciler için büyük önem taşımaktadır.

Sonuç olarak, devlet destekleri işletme kuruluş sürecinin hızlanmasında kritik bir rol oynuyor. Elektronik platformlar, basitleştirilmiş prosedürler, hibe ve teşvikler, danışmanlık hizmetleri gibi faktörler, girişimcilerin işlerini daha hızlı ve verimli bir şekilde kurmalarına olanak tanıyor. Bu da Türkiye ekonomisine yeni işletmelerin katılmasını kolaylaştırarak, istihdam ve büyümeyi destekliyor. Ancak, sistemin daha da iyileştirilmesi ve şeffaflığın artırılması, işletme kurma sürecinin daha da hızlanmasını sağlayacaktır.

Risk Azaltma ve Güvence

Devlet destekleriyle sıfırdan işletme kurmak, girişimciler için birçok avantaj sunarken, riskleri tamamen ortadan kaldırmaz. Ancak, doğru stratejiler ve devlet desteklerinin bilinçli kullanımıyla bu riskler önemli ölçüde azaltılabilir. Risk azaltma ve güvence, yeni bir işletmenin sürdürülebilirliği için hayati önem taşır.

Devlet destekleri, finansal riskleri azaltmada önemli bir rol oynar. Hibe ve krediler, başlangıç sermayesi ihtiyacını karşılayarak, girişimcilerin kendi öz sermayelerini riske atma oranını düşürür. Örneğin, KOSGEB gibi kurumlar, yeni işletmelere düşük faizli krediler ve hibe destekleri sunarak, finansal zorlukları aşmalarına yardımcı olur. Bir araştırmaya göre, KOSGEB desteklerinden faydalanan işletmelerin %70’i ilk 3 yılını başarıyla atlatmıştır. Bu istatistik, devlet desteklerinin işletme başarısı üzerindeki olumlu etkisini göstermektedir.

Devlet destekleri, sadece finansal riskleri azaltmakla kalmaz, aynı zamanda işletme planlama ve yönetim süreçlerinde de güvence sağlar. Eğitim programları, danışmanlık hizmetleri ve mentorluk imkanları, girişimcilerin işletmelerini daha etkili bir şekilde yönetmelerine yardımcı olur. Bu destekler, pazar araştırması, finansal modelleme ve stratejik planlama gibi kritik konularda uzman görüşü almalarını sağlar. Dolayısıyla, iş planlarının daha sağlam ve risklere karşı daha dirençli olması mümkün olur.

Ayrıca, devlet destekleri, hukuki ve bürokratik süreçlerde de güvence sağlar. İş kurma süreçleri genellikle karmaşık ve zaman alıcıdır. Devlet kurumlarının sunduğu rehberlik ve destek, girişimcilerin bu süreçleri daha kolay ve hızlı bir şekilde tamamlamalarına yardımcı olur. Bu da, işletmenin faaliyete geçme süresini kısaltarak, pazar fırsatlarından daha hızlı faydalanılmasını sağlar.

Ancak, devlet desteklerinin sadece bir güvence aracı olarak görülmemesi önemlidir. Girişimcilerin, kendi iş planlarını dikkatlice hazırlamaları, pazar araştırmalarını titizlikle yapmaları ve riskleri değerlendirmeleri gerekmektedir. Devlet destekleri, işletmenin başarısını garanti etmez, ancak başarılı olma şansını önemli ölçüde artırır. İyi bir iş planı, güçlü bir yönetim ekibi ve sürekli öğrenme isteği, devlet desteklerinin etkisini en üst düzeye çıkarır ve riskleri minimize eder. Örneğin, pazarın ihtiyaçlarını doğru analiz etmeyen ve uygun bir ürün veya hizmet sunmayan bir işletme, devlet desteği alsa bile başarısız olabilir.

Sonuç olarak, devlet destekleriyle sıfırdan işletme kurmak, riskleri azaltmak ve güvence sağlamak için önemli bir fırsattır. Ancak, girişimcilerin bu fırsatlardan tam olarak yararlanabilmeleri için, iş planlarını dikkatlice hazırlamaları, riskleri değerlendirmeleri ve sürekli olarak öğrenmeye ve gelişmeye açık olmaları gerekmektedir. Devlet destekleri, işletmelerin yolculuğunda önemli bir destekleyici unsur olsa da, başarının anahtarı hala girişimcinin özverisi, çalışması ve stratejik kararlarıdır.

Başarı Olasılığının Artması

Devlet destekleriyle sıfırdan işletme kurmak, girişimcilere önemli bir rekabet avantajı sağlamakta ve başarı olasılığını belirgin şekilde artırmaktadır. Bu destekler, işletmenin ilk aşamalarındaki en büyük zorlukları aşmada kritik bir rol oynar; finansman sıkıntısı, bürokratik engeller ve pazarlama zorlukları gibi. Başarısızlığın en yaygın nedenlerinden bazıları olan bu faktörler, devlet destekleriyle büyük ölçüde minimize edilebilir.

Örneğin, hibe ve düşük faizli krediler, işletmenin başlangıç sermayesi ihtiyacını karşılamada büyük kolaylık sağlar. Birçok ülkede, yeni girişimciler için özel olarak tasarlanmış fonlama programları bulunmaktadır. Bu programlar, iş planının kalitesi ve sektörün potansiyeli gibi kriterlere göre değerlendirilerek, uygun görülen projelere hibe veya düşük faizli kredi imkanı sunmaktadır. Küçük ve Orta Ölçekli İşletmeleri Geliştirme ve Destekleme İdaresi (KOSGEB) gibi kurumlar, Türkiye’de bu alanda önemli bir rol oynamaktadır. KOSGEB verilerine göre, destek aldığı bildirilen işletmelerin başarısızlık oranı, destek almayan işletmelere kıyasla %20 daha düşüktür. Bu istatistik, devlet desteklerinin işletmelerin hayatta kalma ve büyüme şansını ne kadar artırdığını açıkça göstermektedir.

Devlet destekleri sadece finansal değil, aynı zamanda teknik ve danışmanlık hizmetleri de sunmaktadır. İş planı hazırlama, pazarlama stratejileri geliştirme, yasal düzenlemelere uyum sağlama gibi konularda uzmanlardan destek almak, özellikle deneyimsiz girişimciler için oldukça değerlidir. Bu hizmetler, işletmenin daha sağlam temeller üzerine kurulmasını ve olası hataların önlenmesini sağlar. Örneğin, KOSGEB, işletme danışmanlığı, eğitim ve mentorluk programları aracılığıyla girişimcileri desteklemektedir. Bu tür programlar, girişimcilere pazar araştırması yapma, finansal yönetim becerilerini geliştirme ve işletme stratejileri oluşturma konusunda yardımcı olmaktadır.

Ayrıca, devlet destekleri, bürokratik süreçlerin kolaylaştırılması anlamına gelir. İşletme kurma işlemleri, lisans ve izin alma süreçleri genellikle zaman alıcı ve karmaşık olabilir. Devlet destek programları, bu süreçleri hızlandırmak ve basitleştirmek için özel düzenlemeler sağlayabilir. Bu da, girişimcilerin işletmelerini daha hızlı bir şekilde faaliyete geçirmesini ve pazara girmesini sağlar. Bu erken pazara giriş, rekabet avantajı sağlamak ve daha hızlı büyüme elde etmek açısından son derece önemlidir. Daha az bürokratik engel, işletme sahibinin zamanını ve kaynaklarını daha verimli kullanmasına ve çekirdek iş faaliyetlerine odaklanmasına olanak tanır.

Sonuç olarak, devlet destekleriyle sıfırdan işletme kurmak, başarı olasılığını önemli ölçüde artırmaktadır. Finansal destek, teknik danışmanlık, bürokratik kolaylıklar ve diğer avantajlar, girişimcilerin işletmelerini daha güvenli ve istikrarlı bir şekilde kurmalarına ve büyütmelerine yardımcı olur. Bu desteklerin etkili kullanımı, işletmelerin hayatta kalma ve büyüme oranlarını artırır ve ülke ekonomisine önemli katkılar sağlar.

Bu çalışmada, devlet destekleriyle sıfırdan işletme kurmanın avantajlarını kapsamlı bir şekilde inceledik. Araştırmamız, finansal desteklerin, vergi muafiyetlerinin, eğitim ve danışmanlık hizmetlerinin ve altyapı desteğinin yeni işletmeler için ne kadar önemli olduğunu ortaya koymuştur. Bu avantajlar, girişimcilerin risklerini azaltmalarına, işletmelerini daha hızlı büyütmelerine ve piyasaya daha kolay girmelerine olanak tanır.

Özellikle, hibe ve düşük faizli krediler gibi finansal destekler, sermaye sıkıntısı çeken girişimciler için hayati öneme sahiptir. Bu destekler, iş fikrinin hayata geçirilmesi aşamasında karşılaşılabilecek mali engelleri aşmayı kolaylaştırır. Ayrıca, vergi indirimleri ve muafiyetleri, işletmelerin karlılığını artırır ve uzun vadeli büyümelerini destekler. Eğitim ve danışmanlık hizmetleri ise, girişimcilerin işletme yönetimi, pazarlama ve finansal planlama konularında bilgi ve becerilerini geliştirmelerine yardımcı olur.

Altyapı desteği, özellikle teknoloji odaklı işletmeler için büyük önem taşır. Hızlı internet erişimi, işletmelerin verimliliğini artırır ve küresel pazara erişimlerini kolaylaştırır. Çalışmamız, bu desteklerin sadece işletmelerin başarısı için değil, aynı zamanda ülke ekonomisinin büyümesi ve istihdamın artması için de hayati önem taşıdığını göstermiştir. Devlet teşviklerinin etkili bir şekilde kullanılması, girişimciliğin gelişmesine ve yenilikçi iş fikirlerinin hayata geçirilmesine önemli ölçüde katkıda bulunur.

Gelecek trendler açısından bakıldığında, yeşil teknolojiler ve dijital dönüşüm alanlarında faaliyet gösteren işletmelerin devlet desteklerinden daha fazla faydalanacağını öngörüyoruz. Sürdürülebilirlik ve dijitalleşme, küresel ekonomi için giderek daha önemli hale geldiğinden, bu alanlardaki girişimleri desteklemek, uzun vadede ekonomik büyüme ve istihdam yaratma açısından büyük önem taşıyacaktır. Devletin, teknoloji transferi ve araştırma geliştirme faaliyetlerine daha fazla yatırım yaparak, bu trendlerden en iyi şekilde faydalanılmasını sağlaması beklenmektedir.

Sonuç olarak, devlet destekleriyle sıfırdan işletme kurmak, girişimciler için önemli avantajlar sunmaktadır. Bu avantajlardan en iyi şekilde yararlanmak için, girişimcilerin mevcut destek programlarını dikkatlice incelemeleri ve iş planlarını bu programlara uygun şekilde geliştirmeleri gerekmektedir. Devletin de, destek programlarını sürekli olarak güncelleyerek ve girişimcilerin ihtiyaçlarına daha iyi yanıt vererek, girişimcilik ekosisteminin daha da güçlenmesine katkıda bulunması önemlidir.