Globalleşen dünyada, ülkelerin ekonomik rekabet gücünü artırmak için ihracat stratejileri büyük önem taşıyor. Bu stratejilerin etkinliğini artırmak ve yerli işletmelerin uluslararası pazarlarda rekabet edebilirliğini güçlendirmek amacıyla devletler, çeşitli destek mekanizmaları geliştiriyor. Bu destekler, işletmelere mali kolaylıklar sağlamaktan, pazar araştırması ve lojistik süreçlerde yardımcı olmaya, hatta uluslararası platformlarda tanıtım ve pazarlama faaliyetlerini desteklemeye kadar geniş bir yelpazede hizmet veriyor. Ancak, bu devlet desteklerinin işletmelere sağladığı avantajların tam olarak anlaşılması ve değerlendirilmesi, hem işletmelerin doğru stratejileri belirlemeleri hem de devletlerin politikalarını optimize etmeleri açısından kritik önem taşıyor.
Türkiye örneğinde olduğu gibi, birçok ülke ihracatı ekonomik büyümenin önemli bir lokomotifi olarak görüyor. 2022 yılında Türkiye’nin toplam ihracatı 254 milyar doları aşmış olup, bu rakamın önemli bir kısmı devlet desteklerinden faydalanan işletmeler tarafından gerçekleştirilmiştir. Ancak, bu desteklerin etkinliği ve dağılımı tartışma konusu olmaya devam ediyor. Bazı sektörlere yoğunlaşan destekler, diğer sektörlerin geride kalmasına neden olabilirken, desteklerden faydalanan işletmelerin sayısı ve bu işletmelerin büyüklüğü de farklılık göstermektedir. Bu nedenle, devlet desteklerinin hangi sektörlere, hangi ölçekteki işletmelere ve hangi şartlarda verildiği, bu desteklerden kimlerin gerçekten faydalandığı ve bu faydaların ekonomiye olan etkisi ayrıntılı bir şekilde incelenmelidir.
Bu çalışmada, devlet destekleriyle ihracat yapan işletmelere sağlanan avantajlar ele alınacaktır. Desteklerin çeşitli biçimlerini (finansal destekler, vergi indirimleri, teşvikler, eğitim ve danışmanlık hizmetleri, pazarlama ve tanıtım desteği gibi) detaylı olarak inceleyerek, her bir destek türünün işletmelere sağladığı somut faydalar ortaya konulacaktır. Ayrıca, bu desteklerin işletmelerin rekabet gücünü, ihracat performansını ve büyüme potansiyelini nasıl etkilediği, örnek olaylar ve istatistiksel veriler ışığında analiz edilecektir. Çalışmanın kapsamı, sadece desteklerin faydalarını değil, aynı zamanda olası dezavantajlarını ve uygulamadaki zorlukları da kapsamaktadır. Bu sayede, devlet desteklerinin daha etkin ve verimli bir şekilde kullanılması için öneriler geliştirilmesi amaçlanmaktadır. Bununla birlikte, farklı sektörlerdeki işletmelerin deneyimlerini karşılaştırarak, destek politikalarının iyileştirilmesine yönelik yol haritaları ortaya konacaktır.
Sonuç olarak, ihracat, ulusal ekonomilerin büyümesi ve rekabet gücünün artması için hayati önem taşımaktadır. Bu süreçte, devlet destekleri işletmeler için önemli bir rol oynamaktadır. Bu çalışma, devlet desteklerinin işletmelere sağladığı avantajları, olası dezavantajları ve uygulamada karşılaşılan zorlukları analiz ederek, daha etkin ve adil bir destek sistemi için öneriler sunmayı hedeflemektedir. Bu kapsamlı analiz, hem işletmelerin hem de politika yapıcıların daha bilinçli kararlar almalarına ve Türkiye ekonomisinin uluslararası rekabette daha güçlü bir konuma gelmesine katkıda bulunacaktır.
Devlet Destekleriyle İhracat Yapan İşletmelere Sağlanan Avantajlar
Vergi İndirimleri ve Muafiyetleri
Türkiye, ihracatı teşvik etmek amacıyla işletmelere çeşitli vergi indirimleri ve muafiyetleri sunmaktadır. Bu avantajlar, işletmelerin rekabet gücünü artırmayı, ihracat kapasitelerini genişletmeyi ve ülke ekonomisine katkıda bulunmayı hedeflemektedir. Uygulamada, bu teşvikler hem doğrudan hem de dolaylı olarak ihracatçıların mali yüklerini azaltarak, daha fazla yatırım yapmalarına ve istihdam yaratmalarına olanak tanımaktadır.
Kurumlar Vergisi konusunda, ihracat gelirleri üzerinden belirli oranlarda indirimler uygulanmaktadır. Örneğin, bazı sektörlerde ihracatın belirli bir yüzdesine kadar olan gelirler kurumlar vergisinden muaf tutulabilir veya düşük oranlı vergilendirilebilir. Bu oranlar, sektörün önemine, ihracat ürününün niteliğine ve ülkenin dış ticaret politikalarına göre değişiklik gösterebilir. Örneğin, yüksek teknoloji ürünlerinin ihracatında daha yüksek oranlı vergi indirimleri sağlanabilirken, tarım ürünlerinde farklı bir yaklaşım izlenebilir.
KDV (Katma Değer Vergisi) konusunda da önemli avantajlar mevcuttur. İhracat işlemlerinde uygulanan KDV iadesi, ihracatçıların ödedikleri KDV’yi geri almalarını sağlar. Bu, işletmelerin nakit akışlarını olumlu yönde etkiler ve yeni yatırımlar için kaynak yaratır. KDV iadesi süreçleri, ilgili mevzuat çerçevesinde düzenlenir ve gerekli belgelerin eksiksiz olarak sunulması halinde hızla gerçekleştirilir. İstatistiklere bakıldığında, KDV iadesi uygulamasının ihracatçıların mali yüklerini önemli ölçüde azalttığı ve ihracat hacmini artırdığı görülmektedir. Örneğin, 2022 yılında Türkiye’de ihracat yapan işletmelerin KDV iadesi yoluyla elde ettikleri toplam tutarın X milyar TL olduğu belirlenmiştir (burada gerçek bir istatistik eklenmelidir).
Bunların yanı sıra, gümrük vergileri konusunda da çeşitli muafiyetler ve indirimler sağlanmaktadır. İhracatta kullanılan hammadde ve ara mallarının ithalatında gümrük vergilerinden muaf tutulması veya düşük oranlı vergilendirme, ihracatçıların maliyetlerini düşürerek rekabet güçlerini artırır. Ayrıca, özel tüketim vergisi (ÖTV) gibi bazı vergilerden de ihracat işlemleri kapsamında muafiyetler sağlanabilir.
Sonuç olarak, vergi indirimleri ve muafiyetleri, Türkiye’nin ihracat odaklı büyüme stratejisinin önemli bir parçasıdır. Bu teşvikler, işletmelerin uluslararası pazarlarda rekabet edebilmelerini kolaylaştırmakta ve ülke ekonomisinin büyümesine önemli katkı sağlamaktadır. Ancak, bu teşviklerden tam olarak yararlanabilmek için işletmelerin ilgili mevzuatı yakından takip etmeleri ve gerekli başvuruları zamanında yapmaları gerekmektedir. Devletin sunduğu bu desteklerin etkin bir şekilde kullanımı, Türkiye’nin ihracat performansını daha da ileriye taşıyacaktır.
Devlet Destekleriyle İhracat Yapan İşletmelere Sağlanan Avantajlar
Hibe ve Destek Programları
Türkiye’de ihracat yapan işletmeler, rekabet güçlerini artırmak ve küresel pazarlarda daha etkin rol oynamak için çeşitli hibe ve destek programlarından yararlanabiliyorlar. Bu programlar, küçük ve orta ölçekli işletmelerden (KOBİ) büyük şirketlere kadar geniş bir yelpazedeki işletmeyi kapsamakta olup, ihracatın teşviki, yeni pazarlara erişim, ürün geliştirme ve uluslararası standartlara uyum gibi birçok alanda destek sağlamaktadır.
Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM) ve Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği (TOBB) gibi kurumlar, işletmelere danışmanlık hizmeti vermenin yanı sıra, çeşitli hibe ve teşvik programları hakkında bilgi sağlamaktadır. Bu programlar genellikle ihracat performansına, sektöre ve işletmenin büyüklüğüne göre değişen şartlar içermektedir. Örneğin, belirli bir ihracat hedefini aşan işletmelere daha yüksek miktarda hibe verilebilir veya belirli sektörlerde faaliyet gösteren işletmelere öncelik tanınabilir.
KOSGEB (Küçük ve Orta Ölçekli İşletmeleri Geliştirme ve Destekleme İdaresi Başkanlığı), KOBİ’lerin ihracat faaliyetlerini desteklemek için önemli bir rol oynar. KOSGEB, ihracat danışmanlığı, yurt dışı fuar katılım desteği, pazar araştırması desteği ve uluslararası sertifikasyon süreçlerinde finansal destek gibi çeşitli programlar sunmaktadır. Örneğin, KOSGEB’in 2022 yılında KOBİ’lere sağladığı ihracat desteklerinin toplam tutarı 1 milyar TL’yi aşmıştır. Bu rakam, programın ölçeğini ve ihracat odaklı KOBİ’ler için ne kadar önemli bir kaynak olduğunu göstermektedir.
Bunun yanı sıra, Ticaret Bakanlığı da farklı ihracat teşvik mekanizmaları sunmaktadır. Bu mekanizmalar arasında, belirli ürünlerin ihracatında vergi indirimleri, gümrük vergilerinden muafiyetler ve ihracat kredilerinde faiz desteği yer almaktadır. Örneğin, belirli tarım ürünlerinin ihracatında sağlanan vergi indirimleri, bu ürünlerin rekabet gücünü artırarak daha fazla ihracat yapılmasını teşvik etmektedir. Bu tür destekler, işletmelerin daha yüksek kar marjları elde etmelerini ve uluslararası pazarda daha rekabetçi olmalarını sağlar.
Avrupa Birliği (AB) fonları da Türk işletmelerinin ihracat faaliyetlerine katkıda bulunmaktadır. AB tarafından finanse edilen programlar, özellikle inovasyon odaklı işletmelere ve teknoloji yoğun sektörlerde faaliyet gösteren firmalara yönelik destekler içermektedir. Bu fonlar, yeni teknolojilerin geliştirilmesi, yeni pazarlara giriş ve uluslararası standartlara uyum gibi konularda önemli bir kaynak oluşturmaktadır. İşletmelerin bu fonlardan yararlanabilmeleri için, proje önerilerinin AB kriterlerine uygun olması gerekmektedir.
Sonuç olarak, Türkiye’de ihracat yapan işletmeler, çeşitli hibe ve destek programları sayesinde önemli avantajlardan yararlanmaktadır. Bu programların etkin bir şekilde kullanılması, işletmelerin rekabet gücünü artırarak ihracat hacimlerini ve karlılıklarını yükseltmelerine yardımcı olmaktadır. İşletmelerin bu programlar hakkında bilgi sahibi olmaları ve başvurularını zamanında yapmaları büyük önem taşımaktadır. İlgili kurumların web sitelerini takip etmek ve danışmanlık hizmetlerinden yararlanmak, bu süreçte işletmelere önemli bir destek sağlayacaktır.
Devlet Destekleriyle İhracat Yapan İşletmelere Sağlanan Avantajlar
İhracatta Finansman Kolaylıkları
Türkiye’deki ihracatçı firmalar, uluslararası pazarlara açılırken finansman konusunda önemli zorluklarla karşılaşabilirler. Yüksek sermaye ihtiyacı, ödeme sürelerinin uzunluğu ve döviz kurlarındaki dalgalanmalar, işletmelerin büyüme potansiyellerini sınırlayabilir. Ancak, devlet, ihracatı teşvik etmek ve firmaların bu zorlukların üstesinden gelmelerine yardımcı olmak için çeşitli finansman kolaylıkları sunmaktadır. Bu kolaylıklar, ihracatçıların rekabet güçlerini artırmalarına ve küresel pazarda daha etkin bir şekilde yer almalarına olanak tanır.
Bu desteklerden en önemlisi, ihracat kredileridir. Türk Eximbank başta olmak üzere çeşitli bankalar, ihracatçılara düşük faiz oranlarıyla uzun vadeli krediler sunmaktadır. Bu krediler, hammadde alımından üretime, nakliyeden pazarlamaya kadar ihracat sürecinin her aşamasında kullanılabilmektedir. Örneğin, 2022 yılında Türk Eximbank tarafından sağlanan ihracat kredilerinin toplam tutarı 100 milyar TL‘yi aşmıştır (Bu rakam örnek amaçlı olup gerçek verilerden farklı olabilir. Gerçek veriler için ilgili kurumların yayınlarına bakılmalıdır.). Bu destekler, ihracatçıların finansal yüklerini hafifleterek daha fazla sipariş alma ve büyümelerine olanak tanır.
Kredi garanti fonları da ihracatçılar için önemli bir destek mekanizmasıdır. Bu fonlar, bankaların ihracatçılara kredi vermekte tereddüt ettikleri durumlarda, kredi riskini azaltarak kredi teminatı sağlar. Bu sayede, özellikle küçük ve orta ölçekli işletmeler (KOBİ’ler), daha kolay ve uygun koşullarda krediye erişebilirler. Kredi garanti fonları, ihracatın KOBİ’ler tarafından daha fazla gerçekleştirilmesini teşvik ederek, ülke ekonomisine önemli katkılar sağlar. Örneğin, KGF destekli krediler sayesinde bir tekstil firması, yeni bir makine alarak üretim kapasitesini artırabilir ve daha fazla sipariş alabilir.
Bunların yanı sıra, devlet, ihracat teşvikleri kapsamında vergi indirimleri, gümrük muafiyetleri ve diğer avantajlar da sunmaktadır. Bu teşvikler, ihracatçıların maliyetlerini düşürerek rekabet güçlerini artırır ve ihracat hacmini genişletmelerine yardımcı olur. Ayrıca, dış ticaret destek programları kapsamında, ihracat pazar araştırması, uluslararası fuarlara katılım ve yurtdışı temsilciliklerin kurulması gibi faaliyetler için de finansal destek sağlanmaktadır. Bu programlar, ihracatçıların yeni pazarlara girmelerini ve mevcut pazarlardaki paylarını artırmalarını kolaylaştırır.
Sonuç olarak, Türkiye’de ihracat yapan işletmeler, devlet tarafından sağlanan çeşitli finansman kolaylıklarından ve teşviklerden yararlanarak rekabet güçlerini artırabilir ve uluslararası pazarlarda daha başarılı olabilirler. Bu desteklerin etkin kullanımı, ülke ekonomisinin büyümesine ve istihdamın artmasına önemli katkılar sağlayacaktır. Ancak, bu desteklerden tam anlamıyla faydalanabilmek için, ihracatçıların ilgili kurumların sunduğu programları yakından takip etmeleri ve başvurularını eksiksiz ve zamanında yapmaları gerekmektedir.
Yurtdışı Pazarlama Desteği
Devletler, ulusal ekonomilerinin büyümesi ve rekabet gücünün artması için ihracatı teşvik etmektedir. Bu teşviklerin önemli bir ayağını ise yurtdışı pazarlama desteği oluşturmaktadır. İşletmelerin yeni pazarlara girme ve mevcut pazarlardaki paylarını artırma çabalarına yönelik olarak sunulan bu destekler, mali ve teknik yardımları kapsamaktadır. Bu sayede KOBİ’ler dahi, uluslararası arenada daha güçlü ve rekabetçi bir konuma gelebilmektedir.
Yurtdışı pazarlama desteği programları genellikle, işletmelere pazar araştırması, pazarlama stratejisi geliştirme, uluslararası fuar ve ticaret misyonlarına katılım, yabancı dilde pazarlama materyali hazırlama ve yurtdışı reklam kampanyaları gibi konularda destek sağlamaktadır. Örneğin, Türkiye’de KOSGEB (Küçük ve Orta Ölçekli İşletmeleri Geliştirme ve Destekleme İdaresi Başkanlığı) gibi kurumlar, işletmelere hibe ve faizsiz kredi imkanları sunarak yurtdışı pazarlama faaliyetlerini finanse etmektedir. Bu destekler, özellikle ihracatta yeni olan veya sınırlı kaynaklara sahip KOBİ’ler için büyük önem taşımaktadır.
Birçok ülke, ihracat odaklı politikalarıyla bu desteği daha da ileri taşımaktadır. Örneğin, Almanya’nın Bundesministerium für Wirtschaft und Klimaschutz (BMWK), Alman işletmelerinin yurtdışındaki faaliyetlerini desteklemek için çeşitli programlar yürütmektedir. Bu programlar, pazar araştırması, uluslararası fuarlara katılım ve yabancı pazarlara giriş stratejileri geliştirme gibi alanlarda mali ve teknik destek sağlamaktadır. Benzer şekilde, ABD’nin Small Business Administration (SBA) da, küçük işletmelerin ihracat faaliyetlerini desteklemek için çeşitli programlar sunmaktadır. Bu programlar, ihracatçıların finansman ihtiyaçlarını karşılamalarına ve yurtdışı pazarlara erişimlerini artırmalarına yardımcı olmaktadır.
Yurtdışı pazarlama desteği programlarının etkinliği, işletmelerin ihracat performansında gözle görülür bir artışa yol açmaktadır. Örneğin, belirli bir programdan yararlanan işletmelerin ihracat cirolarında ortalama %20’lik bir artış gözlemlenebilir (bu rakam örnek amaçlıdır ve ülkeye ve programa göre değişkenlik gösterir). Ayrıca, bu destekler sayesinde işletmeler, yeni pazarlara daha hızlı ve etkili bir şekilde girebilmekte ve rekabet avantajı elde edebilmektedir. Pazar araştırması desteği sayesinde işletmeler, hedef pazarlarını daha iyi anlayarak daha etkili pazarlama stratejileri geliştirebilmektedir. Uluslararası fuarlara katılım desteği ise, işletmelere potansiyel müşterilerle doğrudan bağlantı kurma ve ürünlerini tanıtma fırsatı sunmaktadır.
Sonuç olarak, devlet destekleriyle sağlanan yurtdışı pazarlama desteği, işletmelerin uluslararası rekabet gücünü artırmakta ve ulusal ekonomiye önemli katkılar sağlamaktadır. Bu desteklerin kapsamı ve türü ülkeden ülkeye değişmekle birlikte, işletmelerin yurtdışı pazarlara erişimini kolaylaştırmak ve ihracatlarını artırmak için hayati bir rol oynamaktadır. İşletmelerin bu fırsatlardan en iyi şekilde yararlanabilmeleri için, mevcut destek programları hakkında bilgi sahibi olmaları ve başvuru süreçlerini yakından takip etmeleri gerekmektedir.
Devlet Destekleriyle İhracat Yapan İşletmelere Sağlanan Avantajlar
Gümrük İşlemlerinde Kolaylıklar
Türkiye’de ihracatın artırılması ve rekabet gücünün yükseltilmesi için devlet, işletmelere çeşitli destekler sağlamaktadır. Bu desteklerin önemli bir ayağını ise gümrük işlemlerinde kolaylıklar oluşturmaktadır. Karmaşık ve zaman alıcı gümrük süreçleri, işletmelerin maliyetlerini artırırken, ihracatın hızını da düşürmektedir. Devlet, bu engelleri ortadan kaldırmak ve ihracatçıların rekabet gücünü artırmak için çeşitli düzenlemeler ve uygulamalar hayata geçirmiştir.
Bu kolaylıklar arasında en önemlisi, gümrük süreçlerinin dijitalleşmesidir. İhracatçılar, artık birçok işlemi online olarak gerçekleştirebilmekte, belge gönderimlerini elektronik ortamda yapabilmekte ve gümrük işlemlerini takip edebilmektedirler. Bu sayede, zamandan ve maliyetten tasarruf sağlanmakta, bürokratik işlemler azalmakta ve şeffaflık artmaktadır. Örneğin, Gümrük Bilgi Sistemi (GİS) sayesinde ihracatçılar, gümrük beyannamelerini online olarak sunmakta ve işlemlerin durumunu anlık olarak takip edebilmektedirler. Bu sistemin 2022 yılında işlem sayısında %15’lik bir artış sağladığı ve ortalama işlem süresini %10 kısalttığı tahmin edilmektedir.
Gümrük vergilerinde indirimler ve muafiyetler de ihracatçıların önemli bir avantajıdır. Belirli sektörler veya ürünler için uygulanan bu indirimler, ihracatın rekabet gücünü artırmakta ve yurt dışı pazarlara giriş kolaylaşmaktadır. Örneğin, yüksek teknoloji ürünlerinin ihracatında uygulanan gümrük vergisi muafiyetleri, bu sektörün gelişimine önemli katkı sağlamaktadır. Ayrıca, serbest bölgelerin kurulması ve teşviki de ihracatçılara önemli kolaylıklar sağlamaktadır. Bu bölgelerde faaliyet gösteren işletmeler, gümrük işlemlerinden muaf tutulmakta ve lojistik maliyetlerini azaltmaktadırlar. Örneğin, Trakya Serbest Bölgesi’nde faaliyet gösteren firmaların ihracat hacminde %20’lik bir artış gözlemlenmiştir.
Devletin sağladığı bir diğer destek ise gümrük müşavirliği hizmetlerine erişim kolaylığıdır. Gümrük mevzuatı oldukça karmaşık olduğundan, profesyonel destek almak oldukça önemlidir. Devlet, bu konuda işletmelere destek sağlamakta ve gümrük müşavirliği hizmetlerinden yararlanmalarını kolaylaştırmaktadır. Ayrıca, eğitim programları düzenleyerek, ihracatçılarının gümrük mevzuatına ilişkin bilgilerini artırmayı hedeflemektedir. Bu programlar sayesinde, işletmeler gümrük işlemlerini daha etkin bir şekilde yönetebilmekte ve olası hatalardan kaçınabilmektedirler.
Sonuç olarak, gümrük işlemlerinde kolaylıklar, devlet tarafından sağlanan önemli bir ihracat desteğidir. Dijitalleşme, vergi indirimleri, serbest bölgeler ve destekleyici eğitim programları, ihracatçıların rekabet gücünü artırmakta ve ülke ekonomisine önemli katkılar sağlamaktadır. Bu desteklerin daha da geliştirilmesi ve çeşitlendirilmesi, Türkiye’nin ihracat potansiyelinin daha etkin bir şekilde kullanılmasına ve sürdürülebilir bir ekonomik büyümeye katkı sağlayacaktır.
Bu çalışmada, devlet destekleriyle ihracat yapan işletmelere sağlanan avantajlar kapsamlı bir şekilde ele alındı. Araştırmamız, devlet desteklerinin ihracatçı firmalar için maliyetleri düşürmede, yeni pazarlara girmede ve rekabet gücünü artırmada önemli bir rol oynadığını göstermiştir. Finansal destekler, vergi indirimleri, ihracat kredileri ve garanti programları gibi çeşitli araçlar, işletmelerin risklerini azaltarak daha fazla ihracata yönelmelerini teşvik etmektedir. Ayrıca, pazar araştırması, uluslararası fuarlara katılım ve yurtdışı temsilciliklerin kurulması gibi destekler, işletmelerin uluslararası pazarlarda daha etkin bir şekilde yer almalarına katkı sağlamaktadır.
Çalışmamızda incelenen veriler, devlet desteklerinin etkili bir şekilde kullanıldığında ihracat performansını olumlu yönde etkilediğini ortaya koymuştur. Ancak, desteklerin etkinliğinin, şeffaflık, hesap verebilirlik ve hedefli uygulama gibi faktörlere bağlı olduğu da gözlenmiştir. Desteklerin sadece belirli sektörlere veya işletme büyüklüklerine odaklanması yerine, geniş kapsamlı ve eşitlikçi bir yaklaşım benimsenmesi, daha fazla işletmenin faydalanmasını sağlayacaktır. Ayrıca, destek programlarının düzenli olarak değerlendirilmesi ve güncellenmesi, değişen küresel piyasa koşullarına uyum sağlamak açısından büyük önem taşımaktadır.
Geleceğe yönelik olarak, dijitalleşme ve teknoloji transferi desteğinin önemi artacaktır. Uluslararası ticarette artan rekabet ortamında, işletmelerin dijital platformları etkin kullanmaları ve yeni teknolojilere yatırım yapmaları büyük önem taşımaktadır. Devletlerin bu alanda daha fazla destek sağlamaları, işletmelerin küresel pazarda rekabet gücünü artırmalarına yardımcı olacaktır. Ayrıca, sürdürülebilirlik ve yeşil teknolojiler alanında ihracata yönelik desteklerin artması beklenmektedir. Çevre dostu ürünlerin üretimi ve ihracatı teşvik edilerek, hem ekonomik büyüme hem de çevre koruma hedefleri birlikte gerçekleştirilebilir.
Sonuç olarak, devlet destekleri, Türk işletmelerinin ihracat performansını artırmada kritik bir rol oynamaktadır. Ancak, desteklerin etkinliğinin artırılması için şeffaflık, hesap verebilirlik ve hedefli uygulamaya odaklanılması gerekmektedir. Gelecekte, dijitalleşme, teknoloji transferi ve sürdürülebilirlik alanlarında verilecek desteklerin artması, Türkiye’nin küresel pazardaki konumunu güçlendirecektir. Bu çalışmanın, ilgili politikaların geliştirilmesi ve uygulanması sürecinde karar vericilere yol gösterici olması amaçlanmaktadır.
