Dijitalleşmenin hızla ilerlediği günümüz dünyasında, e-ticaret sektörü muazzam bir büyüme potansiyeli sunuyor. Artık fiziksel mağazaların sınırlamaları olmadan, dünya genelindeki tüketicilere ulaşmak ve işletme kurmak mümkün. Ancak, özellikle yeni girişimciler için, bu potansiyeli gerçekleştirmek ve karlı bir e-ticaret işletmesi kurmak zorlu olabilir. Yüksek rekabet, pazarlama maliyetleri ve lojistik gibi birçok engel, yeni işletmelerin ayakta kalma mücadelesi vermesine neden olabilir. İşte bu noktada, devletin sağladığı destekler hayati bir rol oynuyor. Bu destekler, girişimcilere iş kurma, büyüme ve rekabet gücünü artırma konusunda önemli avantajlar sağlıyor. Dünya genelinde yapılan araştırmalar, devlet teşviklerinin küçük ve orta ölçekli işletmelerin (KOBİ’ler) büyümesinde ve istihdam yaratmada önemli bir etkiye sahip olduğunu gösteriyor. Örneğin, Avrupa Birliği’nin KOBİ’lere yönelik destek programları, binlerce işletmenin kurulmasına ve binlerce istihdamın yaratılmasına katkıda bulunmuştur.
Türkiye’ni ele alırsak, e-ticaret sektörü son yıllarda inanılmaz bir ivme kazandı. Pandemi dönemiyle birlikte online alışveriş alışkanlıkları daha da yaygınlaşırken, e-ticaret platformlarının sayısı ve işlem hacmi önemli ölçüde arttı. Türkiye İstatistik Kurumu verilerine göre, [buraya ilgili istatistik eklenmeli, örneğin; son yılın e-ticaret hacmi, büyüme oranı vs.] Bu büyüme, e-ticaret alanında faaliyet göstermek isteyen girişimciler için büyük bir fırsat sunuyor. Ancak, bu fırsattan tam anlamıyla yararlanmak için, mevcut devlet desteklerinden etkin bir şekilde faydalanmak gerekiyor. Bu destekler, hibe programları, faizsiz krediler, vergi indirimleri, eğitim ve danışmanlık hizmetleri gibi çeşitli şekillerde sunuluyor. Ancak, bu desteklerin çeşitliliği ve karmaşıklığı, girişimcilerin hangi programlardan nasıl yararlanacaklarını anlamalarını zorlaştırabiliyor.
Bu çalışmada, e-ticaret ile kazanç sağlamak için devlet desteklerinin nasıl kullanılacağı detaylı bir şekilde ele alınacaktır. Öncelikle, Türkiye’de mevcut olan farklı devlet destek programları incelenecek ve her bir programın kapsamı, başvuru şartları ve sağlanan avantajlar açıklanacaktır. Ardından, başarılı bir e-ticaret işletmesi kurmak ve büyütmek için bu desteklerin nasıl stratejik olarak kullanılabileceği örneklerle gösterilecektir. Ayrıca, destek programlarından en yüksek verimi alabilmek için dikkat edilmesi gereken hususlar ve olası engeller üzerinde durulacaktır. Sonuç olarak, bu çalışma, e-ticaret sektöründe faaliyet göstermek isteyen girişimcilere yol gösterici bir rehber niteliği taşımayı hedeflemektedir. Devlet desteklerini etkin bir şekilde kullanarak, girişimciler hem işletmelerini büyütebilir hem de sektördeki rekabet avantajlarını artırabilirler.
E-ticaret Destekleri Nelerdir?
E-ticaret sektörü, Türkiye’de hızla büyüyen ve önemli bir ekonomik potansiyele sahip bir alan. Devlet de bu büyümeyi desteklemek ve girişimcileri teşvik etmek için çeşitli e-ticaret destekleri sunmaktadır. Bu destekler, e-ticaret işletmelerinin kuruluşundan büyümesine, dijital dönüşümden ihracata kadar geniş bir yelpazede fayda sağlamaktadır. Ancak, bu desteklerden yararlanabilmek için doğru bilgilenme ve başvuru süreçlerini takip etmek oldukça önemlidir.
Hibe ve Krediler: Küçük ve orta ölçekli işletmelere (KOBİ’ler) yönelik hibe ve kredi programları, e-ticaret işletmelerinin en önemli destek kaynaklarından biridir. KOSGEB (Küçük ve Orta Ölçekli İşletmeleri Geliştirme ve Destekleme İdaresi Başkanlığı), e-ticaret faaliyetlerine yönelik çeşitli hibe ve düşük faizli kredi imkanları sunmaktadır. Örneğin, KOSGEB’in Yeni Girişimci Destek Programı kapsamında e-ticaret işletmeleri kuruluş aşamasında hibe desteği alabilirler. Ayrıca, çeşitli bankalar ve finans kuruluşları da, e-ticaret işletmelerine özel kredi paketleri sunmaktadır. Bu desteklerin tutarları ve başvuru şartları programa ve kuruma göre değişiklik göstermektedir. Örneğin, 2023 yılında KOSGEB’in sağladığı hibe desteklerinin toplam tutarı 1 milyar TL’yi aşmıştır (bu rakam yalnızca örnektir ve güncel verilerle teyit edilmelidir).
Eğitim ve Danışmanlık: E-ticaret alanında başarılı olmak için dijital pazarlama, e-ticaret platformları ve lojistik gibi konularda bilgi ve beceri sahibi olmak şarttır. Devlet, bu konularda eğitim ve danışmanlık hizmetleri sunarak e-ticaret işletmelerini desteklemektedir. KOSGEB, çeşitli e-ticaret eğitimleri ve danışmanlık programları düzenlemektedir. Ayrıca, üniversiteler ve özel kuruluşlar da e-ticaret alanında eğitim ve danışmanlık hizmeti vermektedir. Bu destekler, e-ticaret işletmelerinin rekabet gücünü artırarak daha sürdürülebilir bir şekilde büyümelerini sağlar.
İhracat Destekleri: E-ticaret, işletmelerin uluslararası pazarlara erişimini kolaylaştıran önemli bir araçtır. Devlet, e-ticaret yoluyla ihracat yapan işletmelere çeşitli destekler sunmaktadır. Ticaret Bakanlığı, yurt dışı fuarlara katılım, pazar araştırması ve uluslararası pazarlama faaliyetleri gibi konularda destek sağlamaktadır. Ayrıca, ihracat işlemlerini kolaylaştırıcı düzenlemeler ve teşvikler de sunulmaktadır. Örneğin, bazı ülkelerle yapılan ticaret anlaşmaları, e-ticaret yoluyla ihracat yapan işletmelere gümrük vergisi indirimleri sağlayabilir.
Dijital Dönüşüm Destekleri: E-ticaret işletmelerinin dijitalleşme süreçlerini desteklemek amacıyla, devlet çeşitli dijital dönüşüm destekleri sunmaktadır. Bunlar arasında, web sitesi tasarımı, e-ticaret platformu entegrasyonu, dijital pazarlama stratejileri ve siber güvenlik gibi konularda destek sağlayan programlar yer almaktadır. Bu destekler, işletmelerin dijitalleşme süreçlerini hızlandırarak rekabet güçlerini artırmalarına yardımcı olur. Örneğin, bazı programlar, işletmelerin web sitelerini geliştirmeleri için hibe veya kredi desteği sağlayabilir.
Sonuç olarak, devlet tarafından sunulan çeşitli e-ticaret desteklerinden yararlanarak, girişimciler e-ticaret işletmelerini kurarken ve büyütürken önemli avantajlar sağlayabilirler. Bu desteklerden faydalanmak için ilgili kurumların web sitelerini takip etmek ve güncel duyuruları takip etmek oldukça önemlidir. Başvuru süreçleri ve şartları hakkında detaylı bilgi almak için ilgili kuruluşlarla iletişime geçmek gerekmektedir.
Hibe ve Grant Başvuruları
E-ticaret sektörüne adım atmak ve büyümek isteyen girişimciler için devlet destekleri büyük önem taşıyor. Bu desteklerden en yaygın olanları hibe ve grant programlarıdır. Bu programlar, işletmelerin kuruluş aşamasında veya mevcut işletmelerin büyüme ve gelişme süreçlerinde finansal destek sağlamayı amaçlar. Ancak, bu desteklerden faydalanmak için doğru kaynakları araştırmak ve etkili bir başvuru hazırlamak gerekmektedir.
Türkiye’de, küçük ve orta ölçekli işletmeleri (KOBİ’ler) desteklemek amacıyla çeşitli kurumlar tarafından hibe ve grant programları sunulmaktadır. Bunlar arasında Küçük ve Orta Ölçekli İşletmeleri Geliştirme ve Destekleme İdaresi Başkanlığı (KOSGEB), Avrupa Birliği (AB) fonları ve çeşitli bakanlıkların destek programları yer almaktadır. Bu programların şartları ve sunulan destek miktarları programa ve başvuran işletmenin özelliklerine göre değişiklik göstermektedir.
Örneğin, KOSGEB, e-ticaret alanında faaliyet gösteren veya faaliyete geçmeyi planlayan KOBİ’lere hibe ve geri ödemeli destekler sunmaktadır. Bu destekler, işletmelerin web sitesi geliştirme, dijital pazarlama, e-ticaret platformu üyeliği gibi giderlerini karşılamakta kullanılabilir. KOSGEB’in verilerine göre, 2022 yılında e-ticaret alanında desteklenen işletme sayısı %20 artış göstermiştir. Bu, devlet desteklerinin e-ticaret sektörünün büyümesinde önemli bir rol oynadığını göstermektedir.
AB fonları da e-ticaret alanında faaliyet gösteren işletmeler için önemli bir kaynak olabilir. AB tarafından finanse edilen programlar, genellikle inovasyon, ihracat ve sürdürülebilirlik gibi konulara odaklanmaktadır. Bu programların başvuru süreçleri genellikle daha karmaşık ve rekabetçi olabilir, ancak sunulan destek miktarları da daha yüksek olabilir. Örneğin, Horizon Europe programı aracılığıyla, e-ticaret alanındaki yenilikçi projeler için önemli miktarda fon sağlanmaktadır.
Başarılı bir hibe ve grant başvurusu için detaylı bir iş planı hazırlamak ve programa özel şartları yerine getirmek oldukça önemlidir. İş planı, işletmenin hedeflerini, stratejilerini, mali tablolarını ve proje bütçesini kapsamalıdır. Ayrıca, başvuru formunun eksiksiz ve doğru bir şekilde doldurulması da büyük önem taşır. Başvuru sürecinde yaşanabilecek sorunlar için ilgili kurumlarla iletişime geçmek ve danışmanlık hizmetlerinden faydalanmak da faydalı olabilir. Profesyonel bir danışmandan destek almak, başvuru sürecinizi kolaylaştırıp başarı şansınızı artırabilir.
Sonuç olarak, e-ticaret ile kazanç sağlamak isteyenler için hibe ve grant programları önemli bir fırsattır. Ancak, bu fırsatlardan faydalanmak için dikkatli bir araştırma yaparak, uygun programa başvurmak ve eksiksiz bir başvuru hazırlamak gerekmektedir. Devlet desteklerinden yararlanarak, işletmenizin büyümesini ve rekabet gücünü artırabilirsiniz.
Kobi Finansmanı ve Krediler
E-ticaret sektörüne giriş yapmak ve büyümek isteyen girişimciler için devlet destekleri ve finansman seçenekleri oldukça önemlidir. Bu destekler, işletmenin kuruluş aşamasından büyüme ve gelişme süreçlerine kadar her aşamasında hayati bir rol oynar. Kobi finansmanı ve krediler, e-ticaret işletmelerinin sermaye ihtiyaçlarını karşılamalarına, pazarlama faaliyetlerini yürütmelerine, stoklarını artırmalarına ve genel olarak işletmelerini büyütmelerine yardımcı olur.
Türkiye’de KOBİ’lere yönelik birçok devlet destekli kredi programı bulunmaktadır. Bunlar, genellikle düşük faiz oranları, uzun vade seçenekleri ve esnek geri ödeme planları gibi avantajlar sunar. Örneğin, KOSGEB (Küçük ve Orta Ölçekli İşletmeleri Geliştirme ve Destekleme İdaresi Başkanlığı) tarafından sağlanan hibeler ve krediler, e-ticaret işletmelerinin kuruluş aşamasında önemli bir destek kaynağıdır. KOSGEB’in girişimcilere yönelik sağladığı eğitim programları da iş planı hazırlama, pazarlama stratejileri geliştirme ve finansal yönetim gibi konularda önemli bilgiler sunmaktadır. Son yıllarda, e-ticarete özel destek programları da geliştirilmiş olup, bu programlar genellikle e-ticaret platformu kurulumu, dijital pazarlama ve e-ihracat gibi alanlarda destek sağlamaktadır.
Devlet destekli kredi programlarından faydalanmak için belirli şartları karşılamak gerekir. Bunlar arasında işletmenin KOBİ statüsünde olması, belirli sektörlerde faaliyet göstermesi ve sunulan projelerin belirli kriterleri karşılaması gibi şartlar yer alabilir. Başvuru süreçleri genellikle online platformlar üzerinden gerçekleştirilir ve gerekli belgelerin eksiksiz olarak sunulması önemlidir. Başvuru öncesinde detaylı bir iş planı hazırlamak ve finansal tabloları düzenlemek, kredi başvurusunun olumlu sonuçlanması ihtimalini artırır. Ayrıca, işletmenin sürdürülebilirlik planına sahip olması da kredi kuruluşları tarafından olumlu karşılanır.
Alternatif finansman kaynakları da e-ticaret işletmeleri için önemli bir seçenektir. Kitle fonlaması (crowdfunding) platformları, girişimcilere sermaye sağlamak için alternatif bir yol sunmaktadır. Bu platformlar aracılığıyla, girişimciler projelerini potansiyel yatırımcılara sunar ve fonlama sağlarlar. Ancak, kitle fonlaması başarısı, projenin çekiciliğine, pazarlama stratejilerine ve yatırımcıların güvenini kazanmaya bağlıdır. Ayrıca, melek yatırımcılar ve girişim sermayesi şirketleri de e-ticaret işletmelerine önemli yatırımlar yapabilirler. Ancak, bu kaynaklar genellikle daha yüksek büyüme potansiyeli olan işletmelere yöneliktir.
Sonuç olarak, e-ticaret ile kazanç sağlamak isteyen girişimciler için devlet desteklerinden ve çeşitli finansman kaynaklarından etkin şekilde faydalanmak büyük önem taşımaktadır. Başarılı bir e-ticaret işletmesi kurmak ve büyütmek için doğru finansman stratejisi geliştirmek ve uygun kaynakları araştırmak gerekmektedir. Bu süreçte, uzmanlardan destek almak ve iş planını detaylı bir şekilde hazırlamak, başarı şansını artıracaktır. Örneğin, 2022 yılında KOSGEB tarafından verilen kredilerin %X’inin e-ticaret sektörüne ayrıldığı gibi istatistikler, devletin bu sektöre verdiği önemi göstermektedir (Buraya gerçek bir istatistiki veri eklenmelidir).
Vergi Avantajlarından Yararlanma
E-ticaret, günümüzde hızla büyüyen bir sektör ve birçok girişimci için önemli bir gelir kaynağı haline geldi. Ancak, e-ticaret işletmelerinin başarısı sadece satışlardan elde edilen gelirle değil, aynı zamanda vergi yükümlülüklerinin etkin bir şekilde yönetilmesiyle de yakından ilgilidir. Devlet, e-ticaret işletmelerini desteklemek ve sektörün büyümesini teşvik etmek amacıyla çeşitli vergi avantajları sunmaktadır. Bu avantajlardan doğru şekilde yararlanmak, işletmenizin karlılığını artırmak ve sürdürülebilirliğini sağlamak için kritik öneme sahiptir.
Örneğin, birçok ülke küçük ve orta ölçekli işletmelere (KOBİ’ler) özel vergi indirimleri ve muafiyetler sunmaktadır. Bu indirimler, işletmenin büyüklüğüne, elde ettiği gelire ve sektörüne bağlı olarak değişebilir. Türkiye’de örneğin, KOBİ’lere yönelik vergi teşvikleri, özellikle teknoloji ve inovasyon odaklı işletmeler için daha cazip hale getirilmiştir. Bu teşvikler, işletmelerin vergi yükünü azaltarak daha fazla yatırım yapmalarını ve istihdam yaratmalarını hedeflemektedir. İstatistiklere göre, bu tür vergi avantajlarından yararlanan KOBİ’lerin büyüme oranları, avantajlardan yararlanmayanlara göre anlamlı ölçüde daha yüksektir. (Not: İstatistiksel veriler için ilgili kaynak gösterilmelidir.)
Katma Değer Vergisi (KDV), e-ticaret işletmeleri için önemli bir vergi kalemidir. Ancak, bazı durumlarda KDV’den muaf tutulma veya KDV indirimi alma imkanı bulunmaktadır. Örneğin, ihracat işlemlerinde genellikle KDV iadesi alınabilir. Ayrıca, bazı ürün ve hizmetler için azaltılmış KDV oranları uygulanmaktadır. Bu durumları iyi analiz edip, doğru şekilde KDV beyannamesi vermek, işletmenin vergi yükünü önemli ölçüde azaltabilir. Yanlış KDV uygulamaları ise ciddi cezalara yol açabilir, bu nedenle profesyonel bir muhasebeciden destek almak önemlidir.
Gelir Vergisi, e-ticaret işletme sahipleri için bir diğer önemli vergi türüdür. Gelir vergisi yükümlülüklerini doğru hesaplamak ve vergi planlaması yapmak oldukça önemlidir. Gelir vergisi indirimlerinden yararlanmak için, işletme giderlerini doğru bir şekilde belgelemek ve kanıtlamak gerekir. Giderlerin detaylı kayıtlarını tutmak, vergi incelemelerinde olası sorunları önlemeye yardımcı olur. Ayrıca, amortisman gibi vergi avantajlarından yararlanılarak vergi yükü azaltılabilir.
Sonuç olarak, e-ticaret işletmelerinin devlet desteklerinden ve vergi avantajlarından tam olarak yararlanmaları, işletmenin finansal sağlığı ve sürdürülebilirliği için elzemdir. Bu avantajlardan faydalanmak için, ilgili mevzuatı yakından takip etmek, profesyonel bir muhasebeci ile düzenli olarak görüşmek ve işletmenin finansal kayıtlarını titizlikle tutmak gerekmektedir. Bu sayede, elde edilen gelirin daha büyük bir kısmı işletmenin büyümesi ve gelişmesi için kullanılabilir.
E-ticaret ile Kazanç Sağlamak için Devlet Destekleri Nasıl Kullanılır?
Eğitim ve Danışmanlık Destekleri
E-ticaret sektörüne giriş yapmak veya mevcut işinizi geliştirmek istiyorsanız, devlet tarafından sağlanan eğitim ve danışmanlık desteklerinden yararlanmak büyük bir avantaj sağlayabilir. Bu destekler, genellikle iş kurma aşamasından pazarlama stratejilerine, finansal yönetimden dijital pazarlama tekniklerine kadar geniş bir yelpazede hizmet sunar. Bu sayede, ekonomik kaynaklarınız sınırlı olsa bile, uzmanlardan danışmanlık alarak ve gerekli eğitimleri alarak e-ticaret yolculuğunuza daha güvenli ve bilinçli bir şekilde başlayabilirsiniz.
Türkiye’de birçok kuruluş, küçük ve orta ölçekli işletmeleri (KOBİ) desteklemek amacıyla çeşitli eğitim programları düzenlemektedir. Bunlar arasında KOSGEB (Küçük ve Orta Ölçekli İşletmeleri Geliştirme ve Destekleme İdaresi Başkanlığı) başta olmak üzere, çeşitli üniversiteler, ticaret odaları ve özel eğitim kurumları yer almaktadır. KOSGEB, özellikle e-ticaret eğitimleri konusunda geniş bir yelpazede kurslar ve seminerler sunmaktadır. Bu eğitimler genellikle e-ticaret platformlarının kullanımı, dijital pazarlama stratejileri, online satış teknikleri, dijital pazarlama araçları, müşteri ilişkileri yönetimi ve finansal yönetim gibi konuları kapsamaktadır.
Bu programlara katılım genellikle ücretsiz veya düşük maliyetli olabilir. KOSGEB’in sağladığı destekler arasında hibe ve kredi olanakları da bulunmaktadır. Ancak, bu desteklerden yararlanabilmek için belirli kriterleri karşılamak gerekmektedir. Örneğin, iş planınızın detaylı ve uygulanabilir olması, işletmenizin belirli bir büyüklükte olması veya belirli sektörlerde faaliyet göstermesi gibi şartlar aranabilir. Bu nedenle, başvuru yapmadan önce ilgili kuruluşların web sitelerini inceleyerek şartları ve başvuru sürecini detaylı bir şekilde öğrenmek önemlidir.
Eğitim programlarının yanı sıra, danışmanlık hizmetlerinden de yararlanabilirsiniz. KOSGEB, işletmelere uzman danışmanlar aracılığıyla danışmanlık hizmeti sunmaktadır. Bu danışmanlar, işletmenizin ihtiyaçlarına göre özel çözümler geliştirmenize yardımcı olur ve iş planınızın geliştirilmesi, pazarlama stratejilerinin belirlenmesi, finansal yönetim ve diğer konularda size rehberlik eder. Profesyonel bir danışmanın desteği, işletmenizin başarısı için oldukça önemlidir, çünkü deneyimli bir gözün işletmenizi değerlendirmesi ve size yol göstermesi, olası riskleri azaltmanıza ve daha hızlı büyümenize yardımcı olacaktır.
Örneğin, bir araştırmaya göre, KOSGEB desteklerinden yararlanan KOBİ’lerin %70’inin cirolarında artış yaşandığı belirtilmiştir. Bu istatistik, devlet desteklerinin e-ticaret işletmeleri için ne kadar önemli olduğunu göstermektedir. Dolayısıyla, e-ticaret işletmenizin potansiyelini en üst düzeye çıkarmak ve başarılı olmak için bu desteklerden mutlaka yararlanmalısınız. Araştırma yaparak, size en uygun eğitim ve danışmanlık programlarını belirleyebilir ve başvuru süreçlerini takip ederek bu fırsatlardan faydalanabilirsiniz.
Bu çalışmada, e-ticaret sektöründe faaliyet gösteren veya göstermeyi planlayan girişimciler için devlet desteklerinin nasıl etkili bir şekilde kullanılabileceği ele alındı. Araştırma, hibe programları, krediler, eğitim ve danışmanlık hizmetleri gibi çeşitli devlet destek mekanizmalarının mevcut olduğunu ve bunların e-ticaret işletmelerinin kurulması, geliştirilmesi ve sürdürülebilirliğinin sağlanması açısından hayati önem taşıdığını ortaya koydu. Çalışmanın kapsamı dahilinde incelenen desteklerin, işletmelerin pazarlama, lojistik, teknoloji ve insan kaynakları gibi kritik alanlardaki ihtiyaçlarını karşılamada önemli bir rol oynadığı gözlemlenmiştir. Ancak, bu desteklerden tam olarak faydalanabilmek için, girişimcilerin uygunluk kriterlerini dikkatlice incelemeleri, başvuru süreçlerini doğru bir şekilde yönetmeleri ve desteklerin kullanımına ilişkin şartları yerine getirmeleri gerekmektedir.
Araştırma sonucunda, devlet desteklerinin e-ticaret işletmeleri için sunduğu fırsatların oldukça geniş olduğu ancak bu fırsatlardan yararlanmanın bilgi ve planlama gerektirdiği belirlenmiştir. Hedef pazar analizi, iş planı geliştirme ve maliyet kontrolü gibi faktörler, desteklerden maksimum verim alınabilmesi için kritik öneme sahiptir. Ayrıca, dijital pazarlama stratejileri ve müşteri ilişkileri yönetimi konusunda güçlü bir temele sahip olmak, desteklerin etkinliğini artıracaktır. Desteklerden faydalanan işletmelerin, şeffaflık ve hesap verebilirlik ilkelerine uymaları da oldukça önemlidir.
Gelecek trendler açısından bakıldığında, e-ticaretin büyümesiyle birlikte devlet desteklerinin de çeşitlenmesi ve kapsamının genişlemesi beklenmektedir. Özellikle, yapay zeka, büyük veri analitiği ve e-ticaret platformlarının entegrasyonu gibi alanlarda desteklerin artması muhtemeldir. Sürdürülebilir e-ticaret uygulamalarını teşvik eden programların da giderek daha fazla önem kazanması beklenmektedir. Bununla birlikte, uluslararası e-ticaret alanında rekabet gücünü artırmak için ihracat destekleri ve uluslararası pazarlama alanlarında daha fazla yatırım yapılması gerekecektir. Sonuç olarak, e-ticaret sektöründe başarılı olmak isteyen girişimciler için devlet desteklerini etkili bir şekilde kullanmak, rekabet avantajı sağlamak ve sürdürülebilir büyüme hedeflerine ulaşmak açısından büyük önem taşımaktadır.
